Kil Sürdürülebilir Bir Malzeme Mi?
Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Çok ince mineral partiküllerinden meydana gelen ve kayaların uzun süre boyunca ayrışması ve erozyona uğraması yoluyla oluşan kil, geniş bir uygulama alanı için kullanışlı olmasını mümkün kılan özelliklere sahiptir. Islandığında son derece yumuşak ve esnek bir plastik haline gelir ve çeşitli biçimlerde kalıplanabilir. Kuruduğunda sert ve katıdır ve inşaat ve seramik için geniş çapta kullanılır. Kil döşeme taşları dayanıklılıkları, hava koşulları ve traffiğe karşı dirençleri, doğal renk tonları ve montaj kolaylıkları sayesinde dış alan kullanımı için oldukça yaygın bir seçenektir.
Bir yapı malzemesi olarak kil döşeme taşlarının geçmişi, sokakların ve kamuya açık alanların döşenmesinde kullanıldıkları Roma İmparatorluğu'na kadar dayanır. Zamanla bu döşeme taşlarının üretim teknolojisi gelişerek seri üretim yöntemleri ile daha tek tip ve tutarlı parçaların imal edilmesine imkan vermiş, daha standart ve düzenli boyutlar ve şekillerin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Üretim süreci genellikle kilin suyla karıştırılması, sıkıştırılması, dikdörtgen veya kare birimler halinde kesilmesi ve ardından sertleşip dayanıklılık kazanması için bir fırında pişirilmesinden ibarettir.
Bu gelişmelerin ardından bile üretim sürecini ve parçaların montajına ilişkin standartları geliştirmeye devam etmek hala mümkündür. Merkezi Nebraska'da bulunan Kuzey Amerikalı Endicott Clay Products firması 100 yılı aşan bir süredir kil bazlı ürünler geliştiriyor. En son inovasyonları, patent bekleyen Invisi-Lug™ Clay Pavers yerleşik ve gizli ara bölmelere sahip minimalist, düz köşeli parçalardır. Bu parçalar arasındaki aralıkların daha uyumlu olmasını sağlar ve ufalanmayı önler, net bir kare köşe estetik görünüm sağlar, maliyetli ara parçalara olan gereksinimi ortadan kaldırır ve kurulum hızını artırır.
Genel kil kaplama sistemlerinde kum, bitümlü veya harç zemin yatakları kullanılır. Kum serme yatağı için kil finişerlerin kurulumu, agrega, asfalt, çimento ile işlenmiş agrega veya beton taban döşenmesini içeren oldukça basit bir işlemdir. Bunu kil finişerlerin desteklendiği ve aralarındaki derzlere savrulan ve titreştirilen derz kumu ile birbirine kenetlendiği kum serme yatağı izler. Klinkerler arasında uygun aralıklar bırakılması, derz kumunun klinkerler arasında taranması ve sarsılması için yeterli boşluk sağlanması açısından son derece önemlidir. Derz kumu parçalar arasında bir katman oluşturarak aynı dizilimin sürdürülmesine ve birbirlerine kenetlenmelerine yardımcı olur. Birbirine kenetlenmeye gelince finişerlerin zamanla kıvrılıp dönmesini engellemek ve finişerler arasındaki derzler boyunca güç aktarımına olanak sağlamak önemlidir.
Endicott'un Invisi-Lug™ döşeme taşları durumunda, girintili çıkıntılar döşeme taşları arasında uygun derz aralığını sağlar ve talaş oluşumunu önlemeye yardımcı olur. Bu sayede uygun aralıkların sağlanması hususunda kaygı duymadan daha hızlı bir kurulum süreci mümkün olur ve ayrıca kurulum yapan kişinin düz çizgileri korumasına ve plastik ara parça kullanımına oranla maliyetten ortalama %25 tasarruf etmesine imkan tanır.
Doğal bir malzeme olduğu için kil klinkerler geri dönüştürülebilir ve zararlı kimyasallar veya kirleticiler içermez. Buna ek olarak kil döşeme taşları ham maddeleri ve fırınlama işlemi sayesinde renkleri solmaz ve son derece dayanıklıdır; sıcak, canlı ve zengin tonlar sağlar. Aynı kilden ve aynı fırınlarda pişirilen 10 standart Endicott renginde sunulan bu ürün döşeme taşları, yüzey tuğlaları ve ince tuğlalar arasında uyumlu veya bütünleyici renkler sağlar, bu da malzemelerin bina ve yürüyüş yolları arasında uyum sağlaması için önemlidir.
Endicott'un klinkerleri ortalama 19.000 psi'den (inç kare başına pound) fazla sıkıştırma mukavemetine sahiptir ve önerilen kılavuzlara göre döşenirse 100 yıldan fazla dayanabilir. Hatta Amerika Birleşik Devletleri'nde 200 yıldan fazla süredir kullanılmakta olan çok sayıda tuğla sokak bulunuyor. Invisi-Lug™ kil finişerler işlenebilirlik ve dayanıklılık gibi kendine has niteliklerinin yanı sıra dayanıklılıkları ve kurulum kolaylıkları sayesinde kaldırım döşemeleri için mükemmel bir seçimdir. Ayrıca doğal bir malzeme olması ve parçanın kendisine nüfuz eden renkler sebebiyle kolayca yeniden kullanılabilen ve hatta atıldıktan sonra geri dönüştürülebilen sürdürülebilir bir seçenek haline geliyor.