Vernaküler Mimari Nedir?
Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
İklim değişikliğinin neden olduğu güçlükler sayıca ve yoğunlukça arttıkça, ekosistemlere ve geçim kaynaklarına zarar vermek yerine onlarla ilişki kuran sürdürülebilir yapı uygulamaları bulma ihtiyacı da artıyor. Yenilik arayışında sıklıkla görmezden gelinen vernaküler mimari, günümüzde yaşanan sorunlara çözüm sunabilir. Bu tarz bir mimari sadece yerel olarak tedarik edilebilen malzemelere dayanmakla kalmaz, aynı zamanda güneşin yönü, rüzgar şekilleri, havalandırma gereksinimleri ve malzemelerin zaman içindeki tutumları gibi yöresel koşullara dair yerel bilgilere de dayanır. HABITAT Coalition'ın kurucusu, 3 Ideas'ın yöneticisi ve mimarı Dr. Sandra Piesik, 'Habitat: Vernacular Architecture for a Changing Climate' isimli kitabında bu olasılığı araştırıyor.
Kitap sürdürülebilir bir dönüşümü sağlamak için çeşitli stratejiler ve araçlar ortaya koyuyor. Bu strateji dünyanın farklı ekolojik yaşam alanlarını tanımaya ve uygun ekosistem bazlı yaklaşımlar bulmaya dayanır. Köppen-Geiger iklim sınıflandırması tarafından kabul edilen beş gezegensel ekosistem tropikal, kuru, ılıman, karasal ve kutupsal iklim bölgeleridir. Her bölgenin kendine özgü şartlarına uyum sağlayarak bölgesel ekonomiler yerlerini güçlendirebilir ve sürdürülebilir küçük ve orta ölçekli endüstriler oluşturmak için yerel malzemelerin ve tarımsal yan ürünlerin kullanımından istifade edebilir.
Doğa merkezli endüstrileşme doğal kaynakları uzun süreli ekonomik gelişme için kullanmayı, ekosistemlerin dengesini sarsmadan kapsayıcılık ve büyüme için olanaklar oluşturmayı hedefleyen bir konsepttir. Gelişmekte olan bölgeler doğal kaynaklar ile ekonominin diğer alanları arasındaki ilişkiyi pekiştirerek hem kendi yerel malzemelerini hem de bölgesel değer zincirlerini güçlendirebilir. Bu strateji yerel bilgi ile yenilikçilik arasında bir ortaklığı yansıtmakta, güncel gereksinimlere yerel ve sürdürülebilir çözümlerle cevap vermekte ve böylece toplulukları güçlendirmeyi amaçlamaktadır.
Yerli halkın ekosistemlerin muhafaza edilmesindeki tarihi rolünün dikkate alınması da stratejinin bir diğer unsurudur. Bilim odaklı ortaklıklar yerel toplulukların teknik yeteneklerini geliştirebilirken, geleneksel zanaat ve bilgi birikiminin muhafaza edilmesine destek olmak da önemlidir. Bu ortaklıklar iş birliği sayesinde holistik, kendi kendini sürdürülebilir bölgesel modeller ortaya koymakta ve gelişim ve dayanıklılık için imkanlar yaratmaktadır.
"Burada gösterilen insanlığın, insan hayatının bağlı olduğu ekosistemlerin istikrarını bozmadan mimari oluşturma kabiliyetinin güncel ve acil bir öyküsüdür." - Aesthetica
'Habitat: Vernacular Architecture for a Changing Climate' kitabı, çeşitli disiplinlerde önde gelen profesyonellerden oluşan uluslararası bir ekibi bir araya toplayarak yıllar süren uzmanlık araştırmalarının zirve noktasını teşkil eder. Malzeme beş ana iklim bölgesine göre düzenlenmiş; kutup, ılıman, çöl ve karasal. Her bir bölge için insanların ve kültürlerin ortamlarına nasıl uyum gösterdikleri ve yerel malzemeleri ve inşaat yöntemlerini nasıl en iyi biçimde kullandıkları vurgulanmaktadır. Kitapta bulunan içerikli makaleler de zanaatkarlığın ve yerel bilginin muhafaza edilmesi ve daha dayanıklı bir gelecek inşa etme yolunda önemli bir esin kaynağı olarak yeniden kullanılması ihtiyacını dile getirmektedir.
