Açılım Taşıyıcısı: Ortaköy Kültür Merkezi Afife Jale Sahnesi

GC Mimarlık tarafından Beşiktaş Belediyesi için yapılan Ortaköy Kültür Merkezi projesi, bünyesinde bulunan Afife Jale Sahnesi ile birlikte yedi kattan oluşan mimari tasarım ve uygulama projesidir. Ortaköy Kültür Merkezi, tiyatro salonunun yanı sıra sergi alanı ve derslikleriyle kompleks bir kültür yapısı kimliği taşımaktadır.

Ortaköy Kültür Merkezi Mimari 

Ortaköy Kültür Merkezi, Ortaköy’ün Boğaz Kıyısına paralel caddeye dik inen Dereboyu Caddesi üzerinde köşe bir parselde bulunmaktadır. Mevcut bina 1998 yılında hizmete girmiş 2004 yılında yenilenmiştir.

Ancak binanın yapısal problemleri nedeni ile yeni bir yenileme programa girmiştir. Bu yenileme programı oluşturulurken aşağıdaki problemler belirmektedir.

1.Yapısal Problemler
a. Bina bodrum katı su altındadır. Bu mekânda bulunan ve önemli bir işlevi olan trafo şu anda kullanılamamaktadır.

b. Tiyatro alanı üzerinde yer alan katların kolonları yapı sistemine deprem yönetmeliğine uygun olarak bağlanmamaktadır.

c. Binada yangın merdiveni ve servis asansörü bulunmamaktadır.

d. Tiyatro salonunun araya girmesi nedeni ile ıslak hacimler dağılmış ve özellikle mekanik tesisat kontrol altında tutulamaz hale gelmiştir.

Mevcut Durum

2.Mekansal Problemler
a. Binanın dışarıya tamamen kapalı yapısı bir kamu binasının güncel algısına uygun değildir. Tüm dünyada özellikle kültürel faaliyetlere ev sahipliği yapan kamu binaları özellikle tüm bölge sakinlerine ulaşmayı hedeflemektedir. Davetkar, güncel, güzel, heyecan verici, dünya tasarım standartlarına ayak uyduracak ve belki de en önemlisi herkesin burada kabul göreceğini kendi üzerinde gösterecek şekilde şeffaf olmalıdır. Çevresiyle daha çok bütünleşmeli özellikle yine kamusal alanlar olan sokaklar ile daha etkin bir ilişki kurarak nedeyse daha çok insana ulaşmaya çalışılan böylesi bir kültür merkezinde hedef ayırt etmeksizin tüm bölge sakinlerini neredeyse sanata maruz bırakmalıdır.

b. Tiyatronun kapalı olması gereken cephesi en önemli cephede çözümlenmiştir. Bu da binayı sağır bir duvara çevirmektedir.

c. Tiyatro izleyicisi ile sergi salonu ve diğer birimler ayrılmıştır. Tiyatro izlemeye gelenler diğer faaliyetlerden haberdar olamamaktadır. Bu türden farklı etkinlikleri barındıran binalarda bu zenginlik çakışma alanları arttırılarak yeni deneyimlere zemin açılmalıdır.

d. Tiyatro girişi ara sokağın en dibine itilmiştir. Mimarlık önem verilenin hiyerarşisini kendi kurgusu üzerinden destekler ve mesajı taşır. En önemli olan en önde olmalıdır. En yakın, en erişilebilir hale gelmelidir.

Yukarıda sayılan bu sorunlar ve açıklanan mimari yaklaşım çerçevesinde aşağıdaki çözüm önerileri geliştirilmiş ve bina plan ve cephe sistemi çözülmüştür.

Yapısal Çözüm ve Öneriler

e.Bina bodrum katı dışarıdan izole edilememektedir. Bu nedenle içeriden kristalize negatif su yalıtımı önerilmektedir. Ayrıca Araç girişinde rampada su toplama ve tahliye önlemi alınacaktır.

f. Tiyatro alanı en üst iki kata alınarak kolon süreksizlikleri telafi edilmiştir.

g. Yangın yönetmeliğine uygun tedbirler alınacaktır. Bunlardan en önemlisi olan yangın kaçış düzenleme tedbirleri içerisinde binaya 2. Ana merdiven eklenmiştir. Her iki merdiven de yangın kaçış merdiveni olarak düzenlenmiştir.

h. Mevcut asansörler servis asansörü olarak kullanılacaktır. Ön cepheye 2 adet misafir merdiveni eklenmiştir.

i. Islak hacimlerin tümü sağır cephede ve yangın merdivenleri arasında planlanarak tesisat / şaft problemleri minimuma indirilmiş, bu şekilde binanın önemli bir bölümü tamamen ıslak hacimlerden arındırılmıştır.

Mekansal/ Mimari Çözüm ve Öneriler

j. Yukarıda değinilen güncel kamusal binaların şekillenmesi ile ilgili önceliklere uygun olarak, mevcut bina cephesinin özellikle sokak kotunda yer alan zemin ve asma katları tamamen dışarıya açılmıştır. 

Ortaköy Dere Çıkmazı sokağının dar ve hiçbir yeşil öğe taşımaması nedeniyle binanın bu sokağa bakan geniş cephesi bu sokağa tamamen açılarak sokak genişletilmiştir. İki kamusal alanın, mekânsal olarak entegre edilmesi hem bina içerisinde kalan alanın hem de sokağın zenginleşmesini sağlamaktadır. Özellikle hiçbir yeşil öğe taşımayan sokağın bu sorunu başka hiçbir yer olmaması nedeniyle bina cephesinde ve giriş katında çözülerek giderilmeye gayret edilmiştir. Bu entegrasyon içerisinde sanat eylemlerinin sunulması ile kamuya açık kültürel etkinlik tanımı mekânsal olarak da karşılığını bulmaktadır.

k. Tiyatro salonunun en üst iki kata taşınması ve sahne ve sahne arkası kısımları arka cepheye taşınmıştır. Böylece teknik olarak zorunlu olarak cepheye dayanan yeni çekirdek dışında kalan alan tümüyle serbest bırakılmıştır. Bina cephesinde, Dereboyu caddesine dikkat çekici bir açıklık sağlanarak, oldukça yoğun araç ve yaya trafiğine sahip aksa, mekânsal olarak da eklemlenmiştir.

l. Binadaki tüm faaliyetler zemin katta yer alan, asma kata da taşan sergi salonu ve kitap/kafe ile desteklenen ana fuaye alanınsan sağlanmıştır. Bu şekilde binaya aynı noktadan girerek heyecan verici kültürel hareketlilikten paylarına düşeni alacaklar, renkli karşılaşmaların yolu açılacaktır.

m. Cephe tasarımında yukarıda değinilen ana ilkeler çerçevesinde, mevcut cephenin geçirgenliği arttırılmış, duvarlar kaldırılarak şeffaflık sağlanmaya çalışılmıştır. Cumbalar arası alanlar yeşil öğenin taşıyıcısı olarak kullanılmıştır. Kullanılan mesh kaplama zaten oldukça kalabalık bir cephe düzenine sahip sokağın içerisinde sakin kalma gayretine gayet iyi cevap vermektedir.

n. Ayrıca oldukça yüksek binayı fonksiyonel olarak ayırd etmeye yardımcıdır. Genişletilmiş metal kaplama, zemin katlara üst, tiyatro salonuna taşıyıcı kaide olarak okunmaktadır.

o. Oldukça iddialı üst sahne katları cephe tasarımı, binanın mevcut yüksekliğinin parçalanarak, yansıtarak algısal olarak azalması amacına hizmet etmektedir. Ayna kaplamalı ve hareketli lameller oldukça teknolojik bir algı yaratarak kamusal binaların Türkiye ölçeğinde görülen kişiliksiz cephe düzenlerine iddialı bir yanıttır.

SONUÇ:

Tiyatro salonunun üst kata alınması ve ön cephede de merdiven kovası ve asansör çözümleri ile binadaki statik düzensizlik kaldırılmış ve gerekli perdeler eklenmiştir.

Fonksiyonlar yukarıda belirtildiği gibi düzenlenerek servis ve izleyici girişleri de dahil olmak üzere düzenlenmiştir.

Sonuç olarak, fonksiyon ve cephe tasarımında güncel tasarım örneklerini yakalayan, kullanıcısına dünya standartlarında bir mekan deneyimi sunan ve tarihsel olarak değişik dönemlerde yıldızı tekrar tekrar parlayan Ortaköy’ için yeni bir atılım / açılım taşıyıcısı olarak hizmet edecek bir bina tasarımı elde edilmiştir.

Proje Künyesi: 

Proje Adı : Ortaköy Kültür Merkezi Afife Jale Sahnesi

Proje Tarihi : 12.2017-02.2018

Proje Tipi : Mimari Uygulama Projesi

Yeri : Ortaköy/İstanbul

Proje Alanı : 2,721 m²

Tasarım Ekibi :GC Mimarlık