"Before the Future" Ukrayna Pavyonu 2023 Venedik Mimarlık Bienali'nde Dayanıklılık ve Yeniden İnşa Olasılığını Araştırıyor
Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
18. Uluslararası Mimarlık Sergisi - La Biennale di Venezia için Ukrayna Pavyonu, "çökmekte olan bugünden bir gelecek inşa etme" çelişkisine odaklanan "Before the Future" başlıklı bir sergi sunar. Girişim biri Arsenale'de diğeri Giardini'de olmak üzere iki alanı, Ukrayna toplumu için tehdit altındayken güvenlik hissinin sembolü haline gelen koruyucu yapıları hatırlatacak şekilde yeniden tasarlıyor. Kiev merkezli mimarlık ofisi ФОРМА'dan Iryna Miroshnykova ve Oleksii Petrov ile bağımsız küratör, sanat eleştirmeni ve öğretim görevlisi Borys Filonenko'dan oluşan küratöryel ekip, "Geleceğin Laboratuvarı" konusunu daha da derinlemesine incelemek üzere çeşitli alanlardan uzmanlarla çalışmaya başladı.
Ukrayna Pavyonu dikkatleri sadece geleceğe değil, aynı zamanda geleceğin inşası için gerekli güvenliği oluşturan geçmişin ve bugünün şartlarına da yöneltmeyi amaçlıyor. Enstalasyonlar bu şartlara somut bir biçim vermeyi, barınak ve savunma sunmayı amaçlarken, kamusal bir program da izleyicileri bugün Ukrayna'da meydana gelen ortak süreçlere ve tartışmalara katılmaya davet ediyor.
La Biennale'in ana sergisinin küratörü Lesley Lokko tarafından dile getirilen konsepte cevap olarak, bu yılki projede ekip çok sayıda hikaye ve yaklaşım sayesinde dayanıklılığı destekleyen çevresel ve toplumsal etkenleri araştırıyor. Bu ilişkisel biçim Ukrayna'nın yaratıcı ve entelektüel topluluklarının üyelerinden oluşan, beş kolektif tarafından tasarlanan ve yürütülen paralel bir program sayesinde iki sergi alanında sunuluyor. Sergi kapsamında altı ay boyunca sanat, mimarlık, sosyoloji, ekoloji, siyaset, antropoloji ve diğer disiplinlerden katılımcılar kendi seçtikleri beş grup halinde birlikte çalışarak beş tematik konuda etkinlikler sunacak; yeniden inşa, hatırlama, ekoloji, eğitim ve gelecek. Küratörlere göre bu yapı, rekabetçi yaklaşımlardan kaçınarak, çözüm önerileri ve dayanışma eylemlerini ön plana çıkarmayı amaçlıyor. Katılımcılar bireysel bağlantılarından ek üyeler davet etmeye ve kendi programlarını ve konularını ele alan ve sergi kitapçığında yer alacak yazılı bir tematik anlatım ifade etmeye desteklenmiş.
Önerilen bu diyaloglar, eylemler ve girişimler için iki alan hazırlanmış. Arsenale'deki enstalasyonda normalde yüksek olan salon, seyirciyi kapalı bir gökyüzü ve kalın duvarların -zarara karşı fiziki engellerin- güvenliğiyle sarmalayan karanlık, alçak tavanlı bir mekana dönüşüyor. Yapı Pavilion ekibinin "yeni konfor" olarak adlandırdığı klostrofobik, penceresiz ve hatta daha önce terk edilmiş alanların hayatta kalma amaçlı ve geleceğe yönelik umudun yeşertildiği yaşamsal alanlar olabileceğini ortaya koyuyor. Giardini'de açık gökyüzünün altında yer alan toprak işleme enstalasyonu da benzer şekilde, Ukrayna'da daha önce gözden kaçan yapılı ve doğal çevre unsurlarında oluşan algısal dönüşümlere odaklanıyor. Girişim Kiev bölgesinde 10. yüzyıldan kalma bir sur ağı olan ve yüzyıllar içinde aşınarak yerel tepeciklere dönüşen Serpent's Wall'un biçiminden ve yeniden yabanileştirilmiş yerel manzaralar boyunca kıvrılan tepelerden yararlanıyor. Bir zamanlar Kiev'in modern sakinleri tarafından büyük ölçüde unutulan bu tepeciklerin saklı işlevleri, geniş çaplı Rus işgalinin ilk günlerinde yeniden harekete geçirilmiş ve işgalci ordunun başkente doğru ilerleyişini yavaşlatmış.
Karanlık kapalı alanların beklenmedik yeni rahatlığı ya da ortaçağ surlarının modern fonksiyonelliği gibi Before the Future'ın küratörleri de izleyiciyi "pavyon alanının ötesine geçmeye ve mimarların bugün kendilerini içinde buldukları çelişkili durumlara davet ediyor. Gelecek kurulmadan önce mimarların yeni bir şey inşa etme ve yaratma ihtimali, geçmişin ve bugünün sürekli yıkımıyla bir arada var olur." Çökmekte olan şimdiki zamandan bir gelecek inşa etme çelişkisi sadece serginin değil, Ukrayna'nın ve dünyanın dört bir yanında askeri tehdit ve insani tehlike ile karşı karşıya olan pek çok ülkenin geleceğinin de merkezinde yer alıyor.