Binalarda Su Tasarrufu Nasıl Yapılabilir?
Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Su kıtlığının giderek arttığı bir dünyada, yapı sektöründe dolaylı ve doğrudan su tasarrufu, dünyanın yaşanabilirliğini sürdürmesi açısından büyük önem taşıyor. Bina tasarımcıları ve mimarların, bir yapı için su tasarrufu planı hazırlarken tüm su kullanımını hesaba katmaları gerekiyor. Beton alternatiflerinin kullanımı, kompostlanabilir tuvaletlerin kurulması ve yerinde su arıtma uygulamaları, mimar ve mühendislerin su tasarrufu yapabileceği yöntemler arasında bulunuyor.
Yapı sektörü, küresel su tüketiminin yaklaşık %15'inden sorumlu. Bu istatistik, sektörün büyük bir su ayak izine sahip olmadığını düşündürebilir. Ancak uzmanlar, 2030 yılına kadar tatlı su talebinin arzı %40 oranında aşacağını öngörüyor ve bu nedenle yapı sektöründe su tasarrufu kritik bir önem taşıyor.
Neyse ki, sürdürülebilir su kullanımı için birçok su tasarrufu önlemi uygulanarak sektörün su tüketimi önemli ölçüde azaltılabiliyor.
Tasarımcılar ve mimarlar su tasarrufunu nasıl sağlayabilir?
Su Tasarrufu Neden Önemlidir?
Su tasarrufu, gelecek nesillerin ihtiyaç duydukları zamanda yeterli tatlı suya sahip olmalarını sağlamak için günümüzde büyük önem taşıyor. İklim krizinin neden olduğu uzun süreli kuraklıklar sırasında su tasarrufu yapma aciliyeti daha da artıyor. ABD Ulusal Çevresel Bilgi Merkezleri'ne göre, 2024'ün başlarında yoğun yağışlar sayesinde ABD'nin yalnızca %6'sı şiddetli ila aşırı kuraklık yaşıyor, ancak birçok Batı eyaletinde hafif geçen kış nedeniyle kar yağışı seviyeleri normalin oldukça altında. Bu durum, zamanla yer altı suyunun yeniden dolumunun azalmasına neden olacak.
Ayrıca, uzun süreli sıcak hava dalgaları genellikle kuraklığa yol açıyor ve birçok ABD bölgesi yaz resmen başlamadan önce bile uzun süreli sıcak hava dalgalarıyla karşı karşıya kalıyor.
Yer altı sularının aşırı pompalanması, özellikle tarım için, aşırı hava olaylarıyla da bağlantılıdır. ABD genelinde tükenen akiferler, deniz seviyesinin yükselmesi ile büyük fırtınalar sebebiyle yer altı sularına sızan tuzlu su sızıntısı artan sorunlar arasında yer alıyor ve bu durum herkesin daha fazla su tasarrufu yapmasını gerektiriyor.
Dolaylı Su Kullanımı ve Doğrudan Su Tüketimi
Gömülü karbon kavramına benzer şekilde, gömülü su, ham maddelerin yetiştirilmesi ve çıkarılması, bu ham maddelerden yapılan ürünlerin üretilmesi ve taşınması için kullanılan su ile inşaat sırasında harcanan suyu ifade ediyor. Binaların yaşam döngüsü değerlendirmeleri, su tüketimlerinin %38'inin gömülü olduğunu gösteriyor. Bu oranın neredeyse tamamı (%92), malzeme üretimi ile ilgilidir.
Beton üretiminin geleneksel yöntemi, en büyük gömülü su payına sahiptir—küresel endüstriyel su tüketiminin %9'unu oluşturuyor. Beton hazırlanırken kenevir gibi çimento alternatiflerinin bir kısmının kullanılması, bir binanın gömülü suyunu azaltmanın ve su tasarrufu yapmanın bir yoludur.
Bir binanın sakinleri tarafından suyun operasyonel kullanımları, suyun doğrudan kullanımı olarak kabul edilir.
İnşaat Sırasında Su Tasarrufu İçin Neler Yapılabilir?
Bir mimar veya tasarımcı şantiyelerde su tasarrufu yapmak için neler yapabilir? Tüm çalışanları su bilinci konusunda eğittikten sonra, uyumluluk konusunda düzenli kontroller yapılabilir. İşte bazı ipuçları:
- Tüm hortumlara otomatik kapatma ağızlığı takmak
- Buharlaşmayı azaltmak için yağmur suyunu kapalı tanklarda toplamak.
- Yüzeyleri temizlemek için hortumlar yerine süpürge kullanmak.
- Aletleri akan su yerine bir su kovasında temizlemek.
- Borular yerine doğal drenaj kanallarını kullanmak.
Kullanıcıların Su Tasarrufuna Yardımcı Olmak
Tasarım ve inşaatta su tasarrufu sağlamak için sayısız yol var. İşte en etkili stratejilerden kısa bir liste şu şekildedir:
- Tüm banyolara düşük akışlı duş başlıkları ve tuvaletler takmak.
- Çift kademeli sifonlu tuvaletler seçmek.
- Kompostlanabilir tuvaletleri veya susuz pisuvarları değerlendirmek.
- Tüm lavabolar ve duşlara debi sınırlayıcılar yerleştirmek.
- Tüm musluklar için düşük debi oranları ve maksimum dalgalanma seviyeleri belirlemek
- Sadece WaterSense ürünlerini kullanmak.
- Çamaşır ve bahçe için gri suyu yerinde geri dönüştürmek. Bu mümkün değilse, gelecekte gri su geri dönüşümüne uyarlanabilir tesisat düzenlemek.
- Çatılardan hasat edilen yağmur suyunu yer altı sarnıçlarına yönlendirmek.
- Otoparklardan gelen yağmur suyunu sulama için tutma havuzlarına yönlendirmek.
- Yüzeyleri binalardan uzağa eğimli yaparak yağmur suyunu bahçelere yönlendirmek.
- Kuraklığa dayanıklı yerli bitkiler seçmek
LEED V4 Sertifikasyonu ve Toplam Bina Su Kullanımı Verimliliği
LEED V4, önceki LEED sürümlerinin su tasarruflu armatürler ve tesisat elemanlarının ötesine geçerek, "Yeni Bina İnşaatı ve Tasarımı için Toplam Bina Su Kullanımı" başlıklı bir kategori ile su yönetimine bütünsel bir yaklaşım getiriyor. Artık mimar ve mühendisler, LEED puanı kazanmak için bir binanın su yaşam döngüsünü analiz etmek zorunda. "Tüm süreçler, soğutma kuleleri, dış mekan su kullanımı, yağmur suyu yönetimi ve sürekli bina su ölçüm gereksinimleri" bu analizde dikkate alınmalı.
İlham Verici Bir Su Örneği
ABD’nin en büyük belediye hizmeti olan Los Angeles Su ve Enerji Departmanı (LADWP), dört milyondan fazla sakinine hizmet vermek için çok yönlü bir yaklaşım sergiliyor. LADWP, uzak ve aşırı kullanılan Colorado Nehri’nden su ithal etmek yerine, şehir sınırları içindeki su kaynaklarına odaklanıyor ve kirlenmiş yer altı sularını yeniden kullanmak için temizliyor.
Atık su ve yağmur suyu yakalama, arıtma ve geri dönüşümü de su tasarrufu sağlamak için kritik stratejiler arasında yer alıyor. LADWP'nin İşletme Müdürü Marty Adams “Bizim neslimiz kendi kendine daha fazla yetebilen, iklim değişikliklerinden daha az etkilenen ve depremler ve diğer felaketler karşısında daha dirençli hale gelmek için arayış içinde.” dedi.
Binalar İçin Net Sıfır Su Arıtma Sistemi
Florida Üniversitesi'ndeki küçük bir yurt, BioMicrobics tarafından geliştirilen yeni bir atık su arıtma teknolojisinin test sahası olarak kullanıldı. Geleneksel bir membran arıtma sistemine göre daha az enerji kullanan bu yenilikçi teknoloji, yerinde biyolojik arıtma, demir aracılı havalandırma ve vakum ultrafiltrasyonu içeriyor. İçme suyu dışında tüm su geri dönüştürülüyor veya yağmur suyu toplama sarnıcından alınıyor ve arıtılıyor.