Çevre Dostu Ulaşım Çözümü: BİSİKLET

Sağlıklı, güvenli, ekonomik, doğa dostu ve erişebilirlik açısından son derece kullanışlı bir ulaşım türü olan bisiklet, kent içi ulaşım problemlerinde, en önemli çözümlerden biri olarak görülmekte.

Ulaşım problemi, günümüz kentlerinin en büyük sorunlarından biri. Kentlerin nüfus yoğunluğunun
artmasıyla birlikte motorlu taşıt kullanımının fazlalaşması ve beraberinde getirdiği trafik  problemlerinin yarattığı sıkıntılar, hava kirliliği ve gürültü hem insan sağlığını hem de kent
yaşantısını olumsuz yönde etkilemekte. Sağlıklı, güvenli, ekonomik, doğa dostu ve erişilebilirlik açısından son derece kullanışlı bir ulaşım türü olan bisiklet, kent içi ulaşım problemlerinde en önemli çözümlerden biri olarak görülmekte.

Budapeşte, Macaristan

Dünya kentlerinin birçoğu yolların ve yaşam alanlarının yeniden planlanmasıyla daha güvenli ve sağlıklı bir hale gelebilir. Motorlu taşıt trafiğine öncelik ve hatta ayrıcalık verecek şekilde tasarlanmış caddeler bu kez yayalara, bisikletlilere, toplu taşımaya ve diğer kamusal aktivitelere hizmet etmek üzere etkin bir şekilde planlandığında bütün yollar kullanıcıları için çok daha güvenli olabilmektedir.

Artan nüfus ve büyüyen ekonomiye bağlı olarak, bir yol ağına ve dengeli kamusal mekân dağılımına sahip olan ve bunları diğer işlevlerle birleştirebilen yeni konut alanlarına yönelik büyük bir talep bulunmakta, bu durum kentsel yayılma ile sonuçlanmaktadır. Bu sorunların hepsine birden verilebilecek ortak yanıt, yolları ve yaşam alanlarını doğru planlamak olabilir. Yerel yönetimler, tıpkı mevcut mahalleleri ve yolları da tasarım yoluyla değiştirebilir ve bu şekilde hem cadde ve sokakları hem de yapılı çevreyi daha güvenli hale getirebilirler. Kapsamlı bir kent içi ulaşım ağı ve kullanıcı hiyerarşisi sayesinde, kent için önem taşıyan toplu ulaşım koridorlarının yanı sıra mahalleleri çevreleyen kent içi bisiklet yolları için de fırsatlar yaratılabilir. Bisikletli ulaşımın yaygınlaşması ve güvenli hale gelmesi gerek insan sağlığı gerekse çevre açısından büyük faydalara sahiptir. 

Kentler, bisiklet ulaşımına elverişli ve güvenli hale getirerek bisiklet kullanımını arttırabilir ve dolayısıyla çarpışmalara bağlı yaralanmalar azaltılabilir. Bisiklet kullanımının daha yaygın olduğu Amerika ve Avrupa kentlerinde trafik çarpışma oranları daha düşüktür. Bu kentlerde aynı zamanda başarılı bir şekilde uygulanmış bisiklet altyapısı, devamlılık gösteren yollar ve kompakt bir kent yerleşimi dikkat çekmektedir.

Başarılı bir bisiklet ulaşımı altyapısı için göz önünde bulundurulması gerekenler şöyle sıralanabilir;

• Sürdürülebilir ve güvenli bir ulaşım için; devamlılık gösteren bir bisiklet yolu (karma trafikte bulunan ya da taşıt trafiğinden ayrılmış) ağına sahip erişilebilir ve bisiklet dostu caddeler tasarlanmalıdır.

• Motorlu taşıt, bisiklet ve yaya trafiğinin bir arada olduğu yollarda bütün yol kullanıcılarının ihtiyaçları dikkate alınmalıdır.

•İyi bir bisiklet yolu ağında birbiriyle bağlantılı karma trafikte bulunan ya da taşıt trafiğinden ayrılmış bisiklet yolları, bisiklet öncelikli ve trafik akışının yavaşlatıldığı yollar ve bisikletlilerin
ihtiyaçlarını gözeterek tasarlanmış kavşaklar bulunmalıdır.

• Bisiklet kullanıcılarının ihtiyaçlarını karşılamak, güvenlik ve trafik akış sistemlerini, kavşak ve yol ayrımlarını göz önünde tutmak amacıyla bisiklet yolları bir ağ oluşturacak şekilde tasarlanmalıdır.

• Bisiklet ulaşım ağı, daha sağlıklı ve yaşanabilir bir kenti ifade etmektedir. Bisiklet ulaşımının kent içi ulaşım türü olarak benimsenmesi, yaygınlaştırılması ve ulaşım türleri içindeki payının
arttırılması uygun arazi ve ulaşım planlamaları ile mümkündür.

• Kentlerde, sürdürülebilir ulaşım konseptine önem verilerek doğa dostu yaşam alanları için adım taşlarından biri olan bisiklet ulaşımı yerel yönetimler tarafından da desteklenmelidir.

Bisiklet Yolu Ağlarının Yararları:

• Bağlantılı bisiklet yolu ağları bisikletlilere aksama olmadan devamlı bir sürüş rotası sağlamaktadır.

•İyi tasarlanmış bisiklet yolu ağları bisikletlilerin güvenliğini arttırırken çarpışmalı ve ölümlü kaza riskini azaltmaktadır.

• Doğru bir bisiklet ağı ve uygun sürüş altyapısı bisiklet kullanımını teşvik ederek fiziksel aktiviteyi arttırmakta, araçla seyahat yoğunluğunu düşürmekte ve çevre üzerindeki olumsuz etkileri
azaltmaktadır.

• Bisikletliler için yol paylaşımını adil kılar.
• Yol güvenliğini iyileştirir.
• Ucuz ulaşım imkânları sunar.
• Kamu alanlarının kalitesini arttırır.
• Trafik sıkışıklığı problemini çözer.
• Arabaya alternatiftir, trafik talebi yönetimi sağlar.
• Hava kalitesi yönetimini sağlar.
• İklim değişikliğinin etkilerini azaltır.

Her sene bisiklet dostu şehirler sıralamasını oluşturan en kapsamlı araştırma olan The  Copenhagenize Index’te 2017 yılı için elde edilen ilk sonuçlar paylaşıldı. Araştırmada Dünyanın en bisiklet dostu 20 şehri şöyle sıralanıyor.

1- Kopenhag (Danimarka) 2-Utrecht  (Hollanda) 3- Amsterdam (Hollanda) 4- Strasbourg (Fransa) 5- Malmo (İsveç) 6- Bordeaux (Fransa) 7- Antwerp (Belçika) 8- Ljubljana (Slovenya) 9-Tokyo (Japonya) 10- Berlin (Almanya) 11- Barselona (İspanya) 12- Viyana (Avusturya) 13- Paris (Fransa) 14- Sevilla
(İspanya) 15- Münih (Almanya) 16- Nantes (Fransa) 17- Hamburg (Almanya) 18- Helsinki (Finlandiya) 19- Oslo (Norveç) 20- Montreal (Kanada.

Kentsel Alanın Sürükleyici Tasarımı

Bisiklet kullanımıyla ünlü Danimarka’da Kopenhag şehrinin etnik ve sosyal çeşitliliği zengin mahallelerinden birinde yer alan bu kentsel alan, kentin en iyi uygulamalarından birine ev sahipliği yapmakta. Superkilen Parkı adı verilen kentsel alan mimari, peyzaj mimarisi ve sanat çalışmalarının tematik iş birliğiyle meydana gelmiş. Çağdaş bir kent parkı olarak hayata geçen proje dünyanın birçok yerinden gelen nesnelerin bulunduğu sergi alanı olarak kentliye hitap etmekte.

Kavramsal olarak üç bölgeye ayrılan alan üç bölge, üç renk konseptiyle bir mahalleyi ortaya çıkarmakta. Kent genelinde soyut bir altyapı oluşturan kentsel alan mevcut bisiklet yollarının yeniden düzenlenmesiyle çevre mahallelerle yeni bağlantılar kurmayı başarmış. Çeşitli rekreasyon alanlarının olduğu parkı ünlü yapan pembe ve kırmızı tonların hakim olduğu kızıl meydan…

Yüzey renginin kırımızı ve pembe ile sürükleyici etkisi trafiğin akışını kolaylaştıran özel bisiklet yoluyla desensel bir kent odağı yaratmakta. Bisiklet trafiğinin bir bölümü diğer alanlara
geçerek rampalı bisiklet yollarına entegre edilerek etkinliği kent yoğunluğuyla bütünleştirmekte.

Yaya- Bisiklet Kesişimine Sağlıklı bir Çözüm

Dünya’nın bisiklet dostu şehirleri araştırmasında 1. sırada yer alan Danimarka’nın Kopenhag şehri toplam 390 km uzunluğunda bisiklet yoluna sahip. Danimarka’da her 10 kişiden 9’u bir bisiklete sahipken her 10 kişiden yalnızca 4’ü otomobil sahibi. Ülke genelinde bisiklet kullanımının yüzde 75’i kış ayları boyunca da devam ediyor. Ülkenin ilk bisiklet otoyoluna sahip şehri Kopenhag, ayrıca merkezindeki toplam 22 belediyenin tümü, yeni bisiklet güzergâhı ağını oluşturmak için iş birliği içinde.

Bu bisiklet ağlarından biri de Fiskotorvet Alışveriş Merkezi ve çevresindeki alanla çakışan geçiş problemine çözüm üretmek amacıyla bisikletliler için üretilen güvenli bir sirkülasyon köprüsü…Günde yaklaşık 12.500 bisikletçinin geçtiği iskele köprüsü ve alışveriş merkezi hattında yayalar ve
bisikletlilerin çakışmalarını önlemek için uzun bir bisiklet rampası / köprüsü tasarlanmış. Bölgedeki lojistik problemini çözen bu köprü deniz seviyesinin 6-7 metre yüksekliğinde, 190 metre uzunluğunda ve 30 metre genişliğinde olup, bisikletliler için heyecan verici bir manzaraya sahip. Bisikletliler için net görünür bir yol oluşturan turuncu yüzeyli çelik köprü, dahili aydınlatma
ile geceleri de aydınlık bir görsel öğe olarak bölgeyi zenginleştiriyor. Tüm yol kullanıcıları için menfaat sağlayan ve daha iyi bir kentsel ortam sunan proje mümkün olduğunca az engele sahip güvenli, konforlu ve sağlıklı bir ulaşım sunuyor.

Dünya’nın En Uzun Bisiklet Köprüsü

Çoğu Çin şehirlerinde olduğu gibi, Xiamen’in de altyapısı yalnızca araçlara ve otobüslere odaklanmıştır; bu nedenle şehrin ana arter güzergâhları boyunca bisiklet sürmek çok zor ve tehlikeli olmaktadır. Bisikleti teşvik etmek ve daha iyi bir bisiklet sürüş ortamı geliştirmek için, Xiamen Şehri’nde kentin orta kesiminde bir proje hayata geçirildi. Uzun dönemli, bisiklet kullanımının yaygınlaştırılması stratejisinin bir parçası olan proje, şehrin orta kesiminde yükselen platformlu bir gökyüzü hattı fikri ile geliştirildi. Skyway adı verilen projenin vizyonu insanlara araba yerine yeşil bir alternatif olan bisikleti önermek olmuş. 

Çin’in ilk yükseltilmiş bisiklet yolu yaklaşık 8 kilometre uzunluğuyla şu anda dünyanın en uzun yüksek bisiklet yolu. Bu özel bisiklet yolunun inşası, Xiamen Şehri Yönetimi tarafından, kentin zaten sıkışık karayollarında taşıt trafiğini önemli ölçüde azaltabilecek yeni sürdürülebilir bir ulaşım alternatifi sunmak için teşvik edildi. Proje Danimarkalı Dissing + Weitling firması tarafından insanları, otomobil yerine bisiklet gibi yeşil alternatiflere öncelik vermeye teşvik eden bir vizyonla geliştirildi. Diğer toplu ulaşım sistemleriyle bağlantı kuran köprü kentin finans merkezleriyle konut mahalleleri arasındaki ulaşımı kolaylaştırmakta. Skyway, Çin’in ilk köprü bisiklet yolu dünyanın ise en uzun bisiklet köprüsü olma özelliğini taşımakta.

Yeryüzünde Bir Gökyüzü...

Van Gogh Yolu, Daan Roosegaarde ve Heijmans Altyapı tarafından hazırlanan ve yarının interaktif, sürdürülebilir yolları olan Smart Highway projesinin bir parçası. Projenin amacı, trafik durumuyla
etkileşime giren; ışık, enerji ve bilgileri kullanan akıllı yollar yapmak. Stüdyo Roosegaarde tasarımcılarının Vincent Van Gogh’un ‘Yıldızlı Gece’ adlı eserinden esinlenerek tasarladığı bu bisiklet yolu Hollanda’nın Noord Brabant eyaletinde bulunuyor. Yol güneş enerjili LED’ler ile aydınlatılıyor. Gün boyu güneş enerjisi ile şarj edilen LED’ler gece boyunca parlıyor. Olağanüstü bir zihin ürünü olan bu proje LED ışıklandırmaları sayesinde yeryüzünde bir gökyüzü oluşturuyor.

2015 yılının Hollanda’da Van Googh uluslararası tema yılı olarak kabul edilmesi kapsamında yapılan bu proje, daha güvenli ve verimli yollar yaratılması konusunda iz bırakacağa benziyor. Projenin içerik yapımcısı Daan Roosegaarde ışıklı bisiklet yolunun ortaya çıkış fikrini şöyle aktarıyor: “İnsanların özel bir şekilde deneyimleyecekleri, deneyim ile teknolojinin birleştiği bir yer ve tekno-şiir benim için ne anlama geliyor diye düşündüm.” 

Hollanda bisiklet dostu şehirler sıralamasında 2. sırada ve sadece ulaşım aracı olarak görülmeyen bisiklet, kentlinin her alanda görmek istediği bir yaşam biçimi haline gelmiş.

Kaynak: Ytong Aktüel, 46.Sayı, Haziran 2018