Kentlerde Aynılaşmaya Karşı Duruş 'Cittaslow'
Farklı ülkelerde farklı kentler benzer sorunlarla karşı karşıyadır. Çin’de de İtalya’da da Türkiye’de de kentler kimliklerinin kaybetmekte, birbirine benzer hale gelmektedir. Oysa her kentin; ikliminden, tarihinden, doğasından, geleneklerinden, kültüründen ve toplumsal yapısından oluşan bir kimliği, bir ruhu vardır.
(Artvin, Şavşat)
Günümüzde küreselleşmenin yıkıcı etkisi özellikle küçük kentlerin özelliklerini kaybetmesine neden olmaktadır.
Cittaslow uluslararası bir belediyeler birliğidir. Finlandiya’dan Çin’ e, Avustralya’dan İspanya’ya 30 ülkeye yayılmış ve kendi kimliklerine sahip çıkmak isteyen kentlerin katıldığı bir harekettir. 1999 yılında İtalya’da kurulan birliğin temel amacı yaşamanın iyi olduğu kentlerin bir araya gelmesi ve kent sakinlerine daha iyi bir yaşam sunabilmek için işbirliği yapılmasıdır. Farklı ülkelerde farklı kentler benzer sorunlarla karşı karşıyadır.
Çin’de de İtalya’da da Türkiye’de de kentler kimliklerinin kaybetmekte, birbirine benzer hale gelmektedir. Oysa her kentin ikliminden, tarihinden, doğasından, geleneklerinden, kültüründen ve toplumsal yapısından oluşan bir kimliği, bir ruhu vardır. Yüzlerce, hatta binlerce yılda oluşan bu kimlik o kenti diğer kentlerden ayıran unsurdur. Kent meydanındaki kahve, ara sokaktaki kasap, bakkal, yüzlerce yıldır yapılan bir yerel yemek, ne zamandan beri varolduğu bilinmeyen bir gelenek, yörede yetişen sebze veya meyveler o kenti oluşturmaktadır. Günümüzde küreselleşmenin yıkıcı etkisi özellikle küçük kentlerin bu özelliklerinin kaybetmesine neden olmaktadır.
Turistik bölgelerdeki kent meydanlarında, aynı uluslararası kahve zincirlerini, fast food restoranlarını, hatta aynı hediyelik eşyaları bulmak mümkündür. Sadece turistik kentlerde değil diğer kentlerde de bu aynılaşma gözükebilir. Çorba gibi basit bir örneği düşünürseniz, Türkiye’nin hemen hemen her yerinde bir lokantada mercimek çorbası bulabilirsiniz ancak o yöreye ait yemekleri bulamayabilirsiniz. Cittaslow sadece yemek alanında değil kentin bütün değerlerinin korumak için bir yol haritasıdır.
Cittaslow Birliği’ne üye olabilmek için tarım, turizm, yerel üretim, esnaf, tarih, doğa, misafirperverlik gibi alt başlıklarda 72 kriter hakkında çalışmalar yerine getirmek gerekmektedir. Bu kriterler bir kentin nasıl sürdürülebilir olacağını, nasıl kendi değerlerine sahip çıkabileceğini ortaya koyan bir yol haritasıdır.
(İzmir, Seferihisar)
Suyun, havanın temizliğini kanıtlanması gibi ölçülebilir ve net kriterler olduğu gibi yerel üreticilerin ürünlerini satabileceği yerler oluşturulması gibi kentin kendi koşullarına göre gerçekleştirebileceği kriterler de bulunmaktadır. Seferihisar’da Sığacık Kaleiçinde üretici Pazar’ı kurulurken Taraklı’da yerel üreticileri meydanda restore edilen köşklerin altlarındaki dükkanlarda bulabilirsiniz. Kriterlerin asıl amacı kentin her açıdan kendi ayakları üzerinde durmasını sağlamaktır.
Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, yerel el sanatlarının yaygınlaşması, halkın turizm sektöründe yer alması, yerel üretimin canlandırılması, peyzaj uygulamalarında yerel bitkilerin ve verimli ağaçların (yemiş ağaçları gibi) kullanılması kentin ekonomik ve iklim krizlerine karşı direncini arttırmayı hedeflemektedir.
(Sakarya, Taraklı)
Cittaslow Türkiye
Türkiye’nin Cittaslow’la tanışması 2009 yılında İzmir’in Seferihisar ilçesinin Cittaslow adaylığını açıklamasıyla başlamışdır. Belediye Başkanı Tunç Soyer herhangi bir turizm kenti olmak yerine sürdürülebilir ve kendi değerlerine sahip çıkan bir kent oluşturmak için Cittaslow olmayı hedeflediklerini açıklamasıyla süreç başlamıştır. 6 ay içerisinde Cittaslow adaylık dosyasını hazırlayan Seferihisar, 2009 yılında Cittaslow sertifikasını kazanarak Türkiye’nin ilk Sakin Şehri olmuştur.
Günümüzde Cittaslow Urfa’dan Ordu’ya, Artvin’den Muğla’ya 14 kente yayılmıştır. Cittaslow’a üye olmak isteyen kentler öncelikle kentlerini tanıtan bir adaylık mektubu hazırlayarak Cittaslow Türkiye Koordinasyonuna başvurmaktadır.
Başvuru mektubu üzerinden yapılan ön değerlendirmeyi geçen kentler ziyaret edilmekte ve kriterler açısından sahip oldukları değerler incelenmektedir. İlk değerlendirme ziyareti sonucu eksikleri raporlanan kentlere 1 yıl süre tanınmakta bu süre içerisinde aday kent olarak eksiklerini gidermeleri beklenmektedir. Bu süre sonunda eksiklerini gideren ve başvuru dosyalarının hazırlayan kentler tekrar değerlendirilmektedir. Geçer puan alan dosyalar onay için İtalya’nın Orvieto kentinde yer alan Genel Merkeze gönderilmektedir. Genel Merkez tarafından da onaylanan kentler Cittaslow sertifikası kazanmaktadır.
(Bolu, Göynük)
Cittaslow Türkiye Organizasyonu
Seferihisar Belediye Başkanı Tunç Soyer Cittaslow Türkiye ağının koordinatörü ve Uluslararası Cittaslow Birliği’nin Başkan Yardımcısıdır. Cittaslow Türkiye ağını yurtdışında 2009 yılından beri başarı ile temsil etmektedir. Cittaslow Türkiye ağını teknik koordinatörü olarak görev alan Bülent Köstem ağın iç iletişimi, kentlerin değerlendirilmesi ve denetlenmesini alanlarını koordine etmektedir. Cittaslow Türkiye koordinasyonunda ayrıca Candaş Balta ve Samet Akboğa yer almaktadır.
(Şanlıurfa, Halfeti)
İlk değerlendirme ziyareti sonucu eksikleri raporlanan kentlere 1 yıl süre tanınmakta bu süre içerisinde aday kent olarak eksiklerini gidermeleri beklenmektedir.
Kentlerin değerlendirilmesi, Cittaslow hareketine yönelik bilimsel bilgilerin üretilmesi ve yönlendirilmesi alanında faaliyet gösteren Cittaslow Türkiye Bilim Komitesinin beş üyesi vardır. Turizm alanında çalışan Prof. Dr. İrfan Arıkan, iletişim alanında çalışan Prof. Dr. Murat Barkan, tarım alanında çalışan Prof. Dr. Tayfun Özkaya, Türkiye’nin ilk turizm hukukçusu İlker Ünsever ve aynı zamanda Uluslararası Bilim Komitesi üyesi olan ve Türkiye’de Slow Food ağını kuran isimlerden biri olan Prof. Dr. Rıdvan Yurtseven. Bilim komitesi aday ve üye kentlerde düzenlenen bilgilendirme toplantılarına katılmakta ve Cittaslow adına gerçekleştiren bilimsel faaliyetleri yürütmektedir.