Kentlerimizden Örnek Olacak Kamusal Mekân Tasarımları

Türkiye’nin değişen planlama dinamikleri ve markalaşma stratejileri özellikle son 10 yılda büyük şehirlerde kentsel mekânların dönüşümüne yol açmıştır. Bu süreçte, yerel yönetimler kenti sürdürülebilir stratejilerle ve gelecek öngörüleriyle planlı bir şekilde tasarlamak, kentliye ve doğaya nefes alabilen nitelikli projeler yaratmak konusunda büyük bir çaba göstermekteler.

Belediyeler sadece sosyal kalkınma değil mimari ve kentsel tasarım anlamındaki projeleriyle de emsal teşkil ederek kazandıkları uluslararası ödüllerle diğer yönetimlere de bu konuda teşvik edici rol üstleniyorlar.

Bunlardan son yıllarda en dikkat çekeni; İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin ‘’ISBS2019 Sustainability Award- En İyi  Sürdürülebilir Uygulamalar  Yarışması’nda dört ayrı proje ile farklı kategorilerde ödüle layık görülmesi; Eskişehir Hamamyolu Urban Deck projesinin ABB LEAF Awards 2017’de Yılın Kentsel Tasarım Projesi,  2019 Uluslararası Mimarlık Ödülü ile toplam uluslararası 12 ödül alması; Beylikdüzü Yaşam Vadisi Projesi’nin SODEM (Sosyal Demokrat Belediyeler Birliği)’in düzenlediği Yerel Yönetim Ödülleri değerlendirmesinde ödüle layık görülmesi oldu.

İZMİRDENİZ PROJESİ
İZMİR/DENİZ: İzmirlilerin Denizle İlişkisini Güçlendirme Projesi

İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından yenilikçi ve katılımcı bir anlayışla hazırlanan İzmirdeniz Projesi ile Mavişehir  - İnciraltı Kent Ormanı arasındaki 40 km’lik kıyı şeridi tasarımla yenilendi. İzmirlilerin denizle ilişkisini güçlendirmek amacıyla hazırlanan proje kapsamında, Körfez’in gösteri mekânı olarak kullanılmasını sağlayacak düzenlemeler yapıldı.

100’e yakın tasarımcının yaratıcılıklarını bir  araya getirerek hayata geçirdikleri projede 40 km’lik kıyı 4 gruba ayrılarak planlandı.

40 km’lik sahil; Mavişehir-Alaybey Tersanesi (1 Bölge), Turan-Alsancak Limanı (2. Bölge), Alsancak Limanı-Konak Köprülü Kavşağı (3. Bölge), Konak Köprülü Kavşağı-İnciraltı Kent Ormanı (4. Bölge) olarak 4 ayrı bölgeye ayrıldı.

İzmir Körfezi’nde Mavikentten İnciraltına kadar uzanan kıyı şeridinin yenilikçi bir anlayışla tekrar düzenlenmesi bölgedeki yaşam kalitesinin de gelişmesini sağladı.

İlhan Tekeli moderatörlüğünde ilerleyen çok katılımlı bu proje; her bölgenin ayrı koordinasyonu ile ilerlemekte ve her bölge için bir koordinatör görev almakta. Alsancak Limanı-Konak Köprülü Kavşağı arasındaki bölgenin koordinatörlüğünü Nevzat Sayın yaparken; proje yürütücülüğü ise Boğaçhan Dündaralp tarafından yapılmıştır.

İzmirdeniz Projesi ile deniz şehri olan olan İzmir’in bu kimliği daha da pekişerek  kentlilerin denizle olan bağı güçlendirildi ve sahillerin halkın buluşma mekânı olarak daha yoğun kullanılması sağlandı.

Kıyılara; marinalar, iskeleler, yelken kulüpleri, heykeller, engelsiz parklar ve kesintisiz gezinti yolları, bisiklet yolları, özel peyzaj düzenlemeleri, WC ve servis birimleri kurularak sadece kıyıların değil, kentteki yaşam biçiminin de zenginleşmesi sağlandı.

Tasarımcı gruplardan  “Akdeniz Kenti İzmir” vizyonuna ve kentin tarihsel kimliğine uygun; Akdenizlilik imajını pekiştirecek özgün tasarımların geliştirilmesi ve halkın kaliteli tasarım objeleri ile karşılaşabilecekleri mekânların yaratılması; farklı yaş grupları ve sosyal kesimler gözetilerek kıyının temel kullanım ve ihtiyaçlar açısından kullanışlı hale getirilmesi; deniz-insan ilişkisinin yeniden kurgulanarak, güçlendirilmesi; kıyı boyunca, gece ve gündüz bir deniz kenti olan İzmir’in görsel imajını zenginleştirecek öneriler getirilmesi istendi.

BEYLİKDÜZÜ YAŞAM VADİSİ 
Mega kente yakışır mega bir proje...

Beylikdüzü Belediyesi’nin, 2030 Vizyonu’nda ortaya koyduğu daha yeşil bir kent hayalini gerçekleştirmek amacıyla, dönemin belediye başkanı Ekrem İmamoğlu öncülüğünde başlatılan ‘Beylikdüzü Yaşam Vadisi’ projesinin tasarımı için ‘Yaşam Vadisi

Uluslararası Fikir Yarışması’ açıldı. Yarışmaya yabancı ve Türk 46 takım katılım gösterdi. Şehir planlama, kentsel peyzaj ve mimari alanlarında ülkemizde ve uluslararası camiada uzmanlıklarını ve yeterliliklerini kanıtlamış jüri üyeleri Yaşam Vadisi için bir araya geldi. Jüri tarafından yapılan ön elemede seçilen 5 ekip, Yaşam Vadisi tasarımı için proje yarışmasına katılmaya hak kazandı.

Beylikdüzü Belediyesi Yaşam Vadisi Uluslararası Fikir Yarışması’nda birinciliği  Can Kubin, Ömer Selçuk Baz, Zeynep Eraydın , Onur Yüncü, Kemal Özgür gibi profesyonel mimar, kentsel tasarımcı ve peyzaj mimarlarının bulunduğu ekip kazandı.

1 milyon m² büyüklüğü ve 6 etaplık oluşumuyla İstanbul’un en yeşil ve en büyük kent içi parklarından biri olma özelliğini taşıyan projenin 250 bin metrekare alana sahip olan 1.Etabı 19 Mayıs 2017 tarihinde hizmete girdi. Beylikdüzü Yaşam Vadisi Projesi’nin 342 bin metrekare’lik 2. Etabının açılışı ise 23 Nisan 2019 tarihinde yapıldı.

Beylikdüzü sahile kadar uzanan 6 etaplık Yaşam Vadisi’nin 3,4,5 ve 6’ncı etabı ise 1. ve 2. etabın kurguları geliştirilerek planlanacak.

Yaşam Vadisi 2. Etabın içerisinde 6.6 kilometrelik yaya yolu ve 2.2 kilometrelik bisiklet yolu yer alıyor. Yaşam Vadisi 2.Etapta merkez olarak belirlenen “Çekirdek” alanda eğlence ve yaşam merkezinin bulunduğu alan ile başlayan kısımda kavaklıkların içerisinde sessiz okuma bahçeleri bulunuyor.

Projede 900 metrekarelik yansıma havuzu, çeşitli yaş gruplarına hitap eden modern temalı oyun alanları, 80 metre uzunluğunda sergi ve kültür köprüsü, bitki tünelleri, erguvan ağacı bahçesi, leylak bahçesi gibi doğal peyzaj alanlarının yanı sıra çeşitli yaş gruplarına hitap edecek etkinlik alanları da bulunmakta. Vadi tamamen bittiğinde Beylikdüzü’nde geniş bir yeşil koridor oluşturacak. Yeşilin temel tasarım öğesi olduğu projede vadinin ilk etabından sahile kadar yaya erişimi de mümkün olacak.

ESKİŞEHİR HAMAMYOLU URBAN DECK
Yoğun kent dokusunun içinde davetkâr bir bakış açısı

Eskişehir Hamamyolu Caddesi’nde bulunan, 2018 yılında Odunpazarı Belediyesi öncülüğünde hayata geçirilen ve Yazgan Tasarım Mimarlık tarafından tasarlanan ‘Hamamyolu Urban Deck’ projesi, dünyanın en geniş kapsamlı mimarlık ödüllerini kazanmaya devam ediyor.

Odunpazarı’nın en önemli kentsel alanlarından biri olan Hamamyolu caddesinde tasarlanan ‘Hamamyolu Urban Deck’, yoğun kent dokusunun içinde, var olan caddenin canlandırılmasına yönelik davetkâr bir bakış açısı sağlıyor. Geri dönüştürülebilir ahşap kompozit

kullanılarak oluşturulan, peyzaj elemanlarından, su sistemlerinden ve yoğun bitki dokusundan oluşan bu ‘yeşil yaya aksı’, Odunpazarı’ndan Porsuk Nehri’ne doğru uzanan modern ve hareketli buluşma alanları yaratıyor.

Projede tasarımın temel prensiplerinden ilki Hamamyolu Caddesinin Odunpazarı ve Porsuk nehri arasındaki bağlantıyı kentsel ölçekte güçlendirmek olmuş. Odunpazarı’nın tarihi dokusu, Porsuk Nehrine kesintisiz bir yaya aksı ile bağlanmış. Projede tarihi dokuya yeniden hayat verilerek yeni bir yeşil kuşak oluşturmak hedeflenmiş. Geri dönüştürülebilir ahşap kompozit kullanılarak tasarlanan projede kesintisiz bir kentsel platform oluşturulmuş.

Bu kentsel aks 1,2 km uzunluğunda, merkezinden lineer LED aydınlatma geçen, el yapımı camların gömülü olduğu beyaz çimentodan oluşan bir yaya aksı.

Odunpazarı cam atölyelerinde üretilen el yapımı camların bu aksa entegre edilmesi ile yerel üretim de projede yer almış. Bu camlardan bazıları geceleri alttan fiber kablolar ile aydınlatılmakta.

Tasarımda önem verilen bir diğer konu ise kentsel platformun, çocuklar için eğlenceli bir alana dönüştürülmesi olmuş. Farklı yaş grupları için tasarlanmış çeşitli çocuk oyun alanları ile proje alanı renklendirilmiş. Ayrıca tüm ziyaretçilerin dinlenmesi için su elemanlarının kullanımına önem verilmiş. Projede suyun farklı formlarda ve ölçülerde hareketlendirilmesiyle tasarlanan 4 farklı tip havuz tasarlanmış. Ayrıca Odunpazarı Uluslararası Ahşap Heykel Festivali’nde ahşap sanatçıları tarafından tasarlanan heykeller proje alanında sergileniyor.

Kentsel mekânda kullanılan aydınlatma elemanları projeye özel olarak tasarlanmış ve mevcut ağaçlara yönelik tasarlanan bronz paslanmaz çelik levhalar ağaç diplerindeki spotlarla aydınlatılarak ışığın yansıması sağlanmıştır.

Hamamyolu Urban Deck projesi 2018 World Architecture Community Awards’ta ödül alırken, projenin aldığı diğer ödüllerden bazıları şöyle; 2016 Dünya Mimarlık Festivalinde (World Architecture Festival) ‘Tasarlanmış En İyi Kamusal Proje”, Londra’da gerçekleştirilen ve Dünya’nın en iyi mimari projelerinin yarıştığı ‘Leaf International Awards 2017’de “Yılın Kentsel Tasarım Projesi” ve “Yılın En İyi Geliştirme Projesi.”

Kaynak: YTONG AKTÜEL Dergisi 50. sayısından alınmıştır.