Mimarlıkta Hedonistik Sürdürülebilirlik Nedir?
Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
BIG'i yakından takip ediyorsanız, Bjarke Angles'in hedonistik sürdürülebilirlikten ve bu kavramın Danimarka ofisinin en cesur projelerine nasıl yansıdığından bahsettiğini muhtemelen görmüşsünüzdür.
Yunanca "haz" veya "istek" anlamına gelen hedonê kelimesinden türetilen hedonizm, hazzın önemini vurgulayan bir dizi teoriyi kapsar. Psikolojik veya motivasyonel hedonizm, insan davranışının hazzı en üst düzeye çıkarmak ve acıyı en aza indirmek için temel bir arzu tarafından yönlendirildiğini ileri sürer. Bu bağlamda haz sadece hayatın basit bir yönü olarak değil, nihai iyi, yol gösterici ilke ve kişinin varoluşunun ahlaki temeli olarak kabul edilir.
BIG'in felsefesinde hedonizm sürdürülebilirlikle yakından ilişkili ve şirketin "Think Big" olarak bilinen kapsayıcı amacının temel bir yönünü oluşturur. Bu amaç zevk ve eğlenceye öncelik verirken sosyal kaygıları ele alan projeleri kapsar. BIG kullanıcıları arasında mutluluk ve refahı teşvik etmek için ofisler ve altyapılar tasarlar. Sürdürülebilirlik ilkeleriyle uyumlu olarak hedonizm, gezegene zarar vermeyen projelerde şekillenir. Bjarke Ingels'in de vurguladığı gibi okyanusları yüzmeye elverişsiz hale getirecek kadar kirletmenin hiçbir faydası yok. Bu bağlamda hedonizm, bir arabanın içinde trafik sıkışıklığına takılıp kalmak yerine şehirde bisiklet sürmek gibi keyif veren bir yaşamı benimsemekle ilgilidir.
Bu konsept ilk olarak Copenhagen Harbor Bath'ın inşası sırasında geliştirilmiş. Temiz, güvenli bir liman ve suya erişim talebi sadece çevresel bir gereklilik değil, aynı zamanda Kopenhag sakinlerinin genel yaşam kalitesi için de bir avantaj olduğunu kanıtladı. Ancak bu aynı çatı altında ortaya çıkacak birçok projenin sadece ilkiydi. Bunlar arasında sokak seviyesinden çatıya kadar uzanan, kesintisiz bir kamusal rota sunan ve zemin seviyesinden tepeye kadar konutlar ve bahçeleri arasında bisikletle dolaşmanın mümkün olduğu papyon şeklindeki 61.000 m2'lik karma kullanımlı bir bina olan House 8'in altını çizmek gerekir. Ayrıca çatısında kayak pisti bulunan bir enerji santrali olan CopenHill Ingles'e göre, cephesi ölçeklenebilir, çatısı yürünebilir ve yamaçları kayak yapılabilir olan şehrin sosyal yaşamının temeli haline gelen bir proje. Hedonistik sürdürülebilirliğin açık bir örneği, çevre için en iyisini sunan ve vatandaşlarına keyif veren sürdürülebilir bir şehirdir.
BIG'in kurucusu bu son projeyle ilgili olarak mimarinin dünyayı arzu ettiğimiz gelecekle uyumlu bir şekilde etkileme ve şekillendirme potansiyelinin en önemli örneği olduğunu kabul ediyor. Bu proje gelecek nesillerin bir enerji santralinin çatısında kayak yapmanın veya cephelerine tırmanmanın imkansız olduğu bir zamanı hatırlamayacakları ölçüde yeni normlar ve standartlar getiriyor.
Böylece hedonistik sürdürülebilirlik kavramı, mimarları düzenlemelerin ötesine geçmeye çağırarak, herhangi bir projeyi siyasi veya ahlaki bir ikileme dönüştürmek yerine, kullanıcıların inşa edilen eserde sahip olacakları yaşam tarzına odaklanmaları, ister keyifli deneyimler, ister yaşam kalitesi veya sosyal yönlerin takdir edilmesi yoluyla olsun, arzu ettiklerini bulabilecekleri bir formu somutlaştırmaları gerektiğini gösteriyor.
Ingles bir röportajında Brezilya modernizminin doğası gereği hedonist olduğu görüşünü dile getirdi. Bunu genellikle sıradan ve tek tip kutu benzeri yapılara yol açtığına inandığı Anglo-Sakson mimari geleneğiyle karşılaştırıyor. Buna karşılık Ipanema ve Copacabana gibi yerlerdeki mimariyle örneklenen Brezilya modernizmi canlı, yaratıcı ve düşündürücü olarak nitelendiriliyor. Ingles bunu çatı terasları gibi özelliklerden de anlaşılacağı üzere, mutluluğu artırmak için tasarlanmış bir altyapı olarak algılıyor. Bu teraslar başlangıçta pratik amaçlara hizmet etmiş olsa da Ingles'in keyif ve refah için oluşturulan mimari vizyonuna uygun olarak eğlence alanları olarak kullanılmaya başlandı.