Modern Evlerde Sanitasyon

Banyolar, evlerin en küçük odaları olmalarına rağmen, tasarım açısından her zaman en zorlayıcı ve kritik odalardan birileri olmuşlardır. Bu zorlayıcı tasarım özellikleri, banyoları oldukça basitleştirmiştir. Ancak geçtiğimiz birkaç yıl, banyoların önemli bir değişim geçirdiğini göstermektedir. Bir zamanlar sadece işlevsellik, bakım kolaylığı ve mahremiyetle sınırlı olan banyo, şimdi renk patlamaları, klasik armatürler ve desenli yüzeyler ile güçlü bir karakter kazanmaya başladı. Benzer şekilde, "işlevsellik" ve "bakım kolaylığı"nın artık estetik, teknoloji ve yüksek kaliteli kaplama ile tamamlandığı umumi banyolar için de bu kazanımları söylemek mümkün. Bu iç odakta, konut projelerinde kullanılan üç ana banyo tipolojisini keşfediyor ve mimarların bunları 12 örnek üzerinden nasıl kullandıklarına bakıyoruz.

Ülkeye bağlı olarak, banyolar ve tuvaletler farklı alan türleri olarak kabul edilir. Büyük Britanya, Avustralya, Hong Kong, Singapur ve Yeni Zelanda'da banyo, içinde küvet veya duş bulunan bir odayı ifade eder. Amerika'da ise banyo, duş ve lavabonun yanında tuvalet içeren bir odadır. Bu yazıda aksi belirtilmedikçe "banyo" terimi, içinde lavabo, klozet ve duş/küvet bulunan bir odayı ifade etmek için kullanılacaktır.

Banyoların Tarihi

Günümüzde kullandığımız banyoların tasarımı ve yerleşimi binlerce yıl öncesine dayanmaktadır. Banyolar, içinde bulunduğu medeniyet ve fiziksel çevresi ile birlikte evrimleşmiştir. Her medeniyet, kendi coğrafi, kültürel ve ekonomik faktörlerine dayalı olarak sanitasyon sistemini geliştirmiştir. Örneğin Mısır, Mezopotamya ve Çin gibi ilk uygarlıklar, birimlerini Dünya'nın kaynaklarından yararlanarak havzalar ve büyük nehirler boyunca geliştirdiler. Buna karşılık ilk banyoları temsil eden hamamlar ise Roma, Yunan, Pers, Mısır, Bizans ve Arap uygarlıklarında yaygındı. Bunun yanı sıra bu dönemdeki hamamlar sosyalleşme yerleri olarak da görülüyordu. Orta Çağ ve Modern Çağ boyunca, kanalizasyon veya tedarik şebekeleri şehir ölçeğinde inşa edilmedi; bireysel olarak uygulandı ve benimsendi. Bugün bildiğimiz banyolar o zamandan itibaren inşa edilmeye başlandı.

Banyo Tasarımı

Günümüze geldiğimizde banyo tasarımında birkaç zorluk yaşandığını gözlemleyebiliriz. Bir evin içindeki tüm odaların arasında banyo, sıhhi tesisatla çok fazla ilişkili olması ve ön planlama içermesi nedeniyle, tasarlaması (ve yenilemesi) en zor odalardan biri olarak kabul edilir. Örneğin banyo içindeki elektrik devreleri, köşeli veya benzersiz şekilli bağlantı parçaları ve son derece küçük zemin alanları banyo tasarımını zorlaştırmaktadır. Daha önceki iç mekân odaklı makalelerde belirtildiği gibi, herkese uyan tek beden yoktur. Ancak banyoları tasarlarken, özellikle belirlenen alan çok küçükse, uygun armatür ve malzemeleri seçme ve tahsis etme sürecini kolaylaştırabilecek birkaç “standart” vardır.

Banyo armatürleri ve yerleşimi mekânın ölçeğine göre değişse de her zaman kullanıcı konforunu sağlamalıdır. Doğal olarak, banyo ne kadar büyükse, armatürleri ve dolapları serbestçe kurmak için o kadar fazla alan vardır. En küçük banyo boyutlarına göre: 0,90 m x 1,20 m, klozet oturağının (çıkıntılı bir tank ile) merkez ekseni en az 35-38 cm (y ekseni) ve yaklaşık olarak 35-38 cm olmalıdır. Bunun yanı sıra, klozet yine duvardan 55 cm uzakta konumlandırılmalıdır. Her bir armatürün tahsisi açısından, lavabo her zaman kapı açıldığında ilk görünen armatür olmalıdır. Bu, kapı yanlışlıkla açılırsa, kullanıcının hemen halka maruz kalmamasını sağlamak içindir. Ayrıca, kullanıcıların alanı nasıl işgal ettiğinin adım adım sirkülasyonunu takiben, elleri yıkamak her zaman banyodan çıkmadan önce yapılan son işlemdir.

Küçük Ölçekli (2'li Armatürlü Banyo)

Küçük ölçekli banyolar söz konusu olduğunda, mimarlar genellikle alanı yalnızca iki armatürle sınırlandırır: lavabo ve klozet veya lavabo ve duş. Bu tür banyoları tasarlarken, içeride yer kaybetmemek için kapının dışa açılacak şekilde yönlendirilmesi, fayans yerine duvar boyası kullanılması, armatürlerin drenaj sistemlerini ve sıhhi tesisatını kolayca yönetebilmek için mümkün olduğunca yakın hizalanması, çok sayıda montajın yapılması dikkat edilmesi gereken unsurlardır. Alanı görsel olarak genişletmek için aynalar kullanılır. Bunun yanı sıra, yine alanı büyük göstermek için zeminden tavana derin dolaplardan kaçınılır ve parlak, yansıtıcı renkler ve yüzeyler tercih edilir.

Orta Ölçekli (3'lü Armatürlü Banyo)

Belki de en yaygın banyo tipolojisi, aynı odada üç armatürü içeren orta ölçekli olanıdır. "Orta ölçekli" ifadesinin mutlaka banyonun kendi boyutlarını ifade etmediğini, ancak üç işlevi de rahatça barındırabildiğini unutmayın. Orta ölçekli banyoların minimum boyutlarının 1,5 m x 2.4 m veya 1.80 mx 1.80 m olması tercih edilir. Bu banyolar genellikle lavabolu gömme depolama, duş odası (veya alan izin veriyorsa küvet) ve ek dolap içerir.

Büyük Ölçekli (4+ Armatür Banyo)

Her üç banyo arasında banyonun işlevi değişmeden kalsa da, büyük ölçekli olan aynı alan içinde birden fazla armatür ve işleve izin verir. Örneğin bu banyolarda bir yerine iki lavabo, banyo içinde ikincil bölmeler, özel soyunma alanı, özel klozet, küvet ve duş odası ile tuvalet masası bulunmaktadır. Bu banyolar genellikle, tüm sakinleri için birden fazla banyosu olan büyük konut evlerinin ana yatak odalarında bulunur.