Prekast ve Prefabrik Beton Yapılar Arasındaki Fark Nedir?
Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Betondan yapılmış prekast ve prefabrik malzemeler (döşeme, direk, kiriş ve duvar gibi) modüler yapı olarak bilinen yapıcı sürecin bir parçasıdır. Bir montaj hattında üretilen, mimariyi şekillendirmek için taşınan ve monte edilen modülleri ile binayı oluşturan parçaların standardizasyonuna dayalı aşamalar halinde yürütülen bir inşaat metodolojisidir.
Prekast ve prefabrik beton yapılar son yıllarda farklı program ve ölçeklerde uygulanan inşaat alanında giderek daha fazla yer alıyor. Sayısız avantajı arasında asıl faydası şunlardır; atık üretimindeki azalma, daha yalın bir yapı ile sahadaki bozulmaların azaltılması, parçaların üretimi sahadaki diğer işlerle eş zamanlı olarak gerçekleştiği için uygulama hızı, parçaların performansını değerlendirmenin mümkün olması anlamında verimlilik ve yapısal ve ekonomik kapasiteyi artıran önlemlerin belirlenmesi ve son olarak kaza riskini azaltan bir çalışma ortamı ile güvenlik konularındaki iyileşmedir.
Bununla birlikte artan rağbetlerine rağmen prekast ve prefabrik yapılar arasındaki bazı temel farklılıkları göz ardı edilerek eş anlamlı olarak ele alınır. Prekast beton bu malzemenin sıklıkla yeniden kullanılabilir bir kalıpta kalıplanmasıyla üretilir. Üretim bu amaç için özel bir alanda yerinde yapılır.
Prefabrik beton yapılar ise tarih kaydı, kullanılan beton ve çelik türü ve sorumluların imzası gibi kataloglardan geçmenin yanı sıra üretim sürecinin her aşamasını değerlendiren yüksek teknik titizliğe ve daha ayrıntılı kaliteye sahiptir. Brezilya standartlarına göre prefabrik yapılar “bir tesiste veya sahada benzer şekilde üretim için yeterli kaynakta üretilen ve personelin, laboratuvar organizasyonunun ve kalite kontrol için diğer kalıcı tesislerin sahibinin denetimi tarafından hakkıyla denetlendiği malzemelerdir.”
Bu nedenle prefabrik ve prekast yapılar arasındaki temel fark birinin endüstriyel olarak üretilmesi, diğerinin ise belirli yerlerde üretilebilmesi ve laboratuvar testleri gibi kontrol gerektirmemesidir. Prekast yapılar genellikle tek ailelik evler gibi küçük ve orta ölçekli binalarda bulunduğundan ve prefabrik yapılar fabrikalar, endüstriler ve barakalar gibi büyük ölçekli yapılarda uygulandığından bu farklılık yapıların nasıl uygulandığına yansır. Bununla birlikte yüksek üretim kontrolü nedeniyle prefabrik, prekast ile karşılaştırıldığında güvenlik, kalite ve dayanıklılık konusunda daha fazla garanti sunar. Uygulaması projenin türüne, maliyetler, inşaat süresi ve kullanım açısından karşılanması gereken diğer ihtiyaçlara bağlı olacak.
Örnek vermek gerekirse Portekiz ofisi SUMMARY kısa süre önce prefabrik yapı malzemelerini kullanarak sosyal konut için bir bina tasarladı çünkü işin önceliği hız ve ekonomiydi. Prekast yapılarla ilgili olarak Paulo Mendes da Rocha'nın Casa Gerassi olarak bilinen ve 80'lerin sonlarında o zamanlar kamusal ve popüler eserlerde kullanımı nedeniyle damgalanmış bir sistem kullanarak sivil inşaatta yeniliği temsil eden klasik konut projesinden bahsetmekte fayda var. Şantiyeye kuru olarak monte edilen prekast beton malzemeler ile mimar, malzemelerin rasyonel kullanımının zamandan ve maliyetten tasarruf etmenin yanı sıra pratikliği ve konforu aynı ortamda birleştiren çözümler üretebileceğini gösterdi.