Termik Santral ÇATES A Binası Enerji Müzesi Niteliğinde

Cumhuriyet’in ilk termik santrali olan ÇATES A binası, bakımsızlık nedeniyle çürümeye terk edilmiş durumda. Zonguldak Kültür ve Eğitim Vakfı (ZOKEV) ve Prof. Dr. Hakan Kutoğlu, bu "endüstri mirası" yapıyı koruma altına almayı başardıktan sonra şimdi de "Enerji Müzesi" olarak kullanılmasını talep ediyor. Change.org/catalagzimuze adresinde başlattıkları kampanya ile destekçilerden imza topluyorlar.

Endüstrileşme sürecinin ve elektrik enerjisinin tarihine dair önemli bir simge olan Işıkveren (ÇATES A) Santrali, uzun süren mücadele sonucunda yıkımdan kurtarıldı. Toplumsal belleğin devamlılığını sağlayacak bir değer olarak görülen ÇATES A, şimdi kültür varlığı olarak tescillenmiş bir "Enerji Müzesi" olması için çaba harcanıyor.

Zonguldak kömür havzasında üretilen düşük kalorili kömürlerden elektrik elde etmek amacıyla projelendirilen ÇATES A, Türkiye'nin ikinci termik santrali olarak 27 Kasım 1948'de açıldı. 64.500 Kwh kapasitesiyle önemli bir enerji kaynağı olan santral, 1991'de ekonomik ömrünü tamamladığı gerekçesiyle kapatıldı.

Santralin makine aksamı hurda fiyatına satıldıktan sonra binası bakımsızlıktan çürümeye terkedildi. Ancak, ZOKEV'in başlattığı çalışmalar ve Prof. Dr. Hakan Kutoğlu'nun girişimleri sonucunda santral endüstri mirası olarak tescillendi ve koruma altına alındı.

Prof. Kutoğlu, ÇATES A'nın ülkenin enerji müzesi olması için çaba harcıyor ve Change.org üzerinden başlattığı kampanyayla destek istiyor. Kampanya çağrısında, "Zonguldak'ın Endüstri Mirası ÇATES A bilim, tarih, iklim için yeniden ışık versin!" diyerek Türkiye'nin endüstri tarihine önemli bir katkı sağlayacak olan bu yapıyı "Enerji Müzesi" olarak kullanılması için destek çağrısında bulunuyor.

TMMOB Mimarlar Odası Zonguldak Temsilcisi Ece Bakioğlu, konuyla ilgili değerlendirmesinde, "Kent belleğinin saklı kalmasına büyük katkı sağlayan en büyük parametrelerden birisi de mimari yapılardır. Zonguldak, endüstri yapıları ile hikâyesini anlatır ve bu yapılar kentin kimliğini oluşturur." ifadelerini kullanarak, ÇATES A'nın bir enerji müzesi olarak gelecek nesillere aktarılmasını önemli bulduklarını belirtti.

Kampanyaya destek veren Zonguldak Kültür ve Eğitim Vakfı Kürşat Coşgun, "Işıkveren Santrali'nin enerji ve iklim müzesi olarak işlev kazanması çok önemli. Bu proje, Zonguldak'ın tarihine ve enerji geçmişine önemli bir katkı sağlayacaktır." dedi.

Zonguldak Çevre Koruma Derneği Başkanı Ahmet Öztürk ise, "Işıkveren Santrali'nin bir sanayi ve iklim müzesi olması fikrini yürekten destekliyorum. Tüm termik santrallerin müzeye dönüştürülmesi gerektiğini düşünüyorum." şeklinde açıklamada bulundu.