Varşova'daki Pole Mokotowskie Parkı'nın Modernleştirilmesi

Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Varşova'nın en büyük ve en sevilen kentsel parklarından biri olan Pole Mokotowskie Parkı, modern tasarımı doğal ve kültürel mirası koruma ile harmanlayan bir dönüşüm geçirdi. Mimarlık firması WXCA, parkı şehir sakinleri ve ziyaretçiler için daha erişilebilir ve sürdürülebilir bir alana dönüştürerek yeniden tasarım çalışmalarına öncülük etti. 70 dönümlük park, şehirlerin gayri resmi faaliyetleriyle şekillenmiş uzun bir geçmişe sahip olup, derinlemesine kökleşmiş alışkanlıklar, uygulamalar ve anılar oluşturmuş. Bu tarihin ve ekolojik duyarlılıkların ele alınması zorluğu, mimarların "Tasarım Akupunkturu" olarak adlandırılabilecek bir yaklaşım benimsemelerine yol açtı.

Mekansal Akupunktur

Fransız sosyolog Michele de Certeau, günlük sosyal uygulamalar bağlamında taktikler ile stratejileri ayırt etme konusunda ünlü eserlerinde yazmış.  En çarpıcı örneklerden biri, kamusal alanlardaki yolların engelsiz kullanımını ifade eder. Özellikle, etrafından dolaşan ve kesip geçen yollar – yani günlük olarak oluşturduğumuz yollar.

Varşova'nın en ünlü kent parklarından biri olan Pole Mokotowskie, bir patikalar yumağı ve mimarların bu anlamda açıkladığı gibi, herhangi bir tasarım kadar tabandan gelen ve spontane uygulamalarla şekillenen günlük, gayriresmi kullanıcı faaliyetleri ve uygulamalarının gerçek bir sosyal ve kültürel fenomeni. Biçimleri ve işlevleri benzersizdir ve popülerliğine katkıda bulunur. Bu temel nitelik WXCA tarafından en başından beri özenle korunmuş.

Ekolojik Açıdan Düşünülmüş Bir Tasarım Müdahalesi 

Projenin üstlenilmesinde de önemli olan, insan ve doğa arasındaki uyumdu. En önemli değişiklik ve karmaşık teknolojik zorluk, parkın en öne çıkan cazibe merkezi ve popüler bir dinlenme yeri olan su rezervuarının doğallaştırılmasıydı.

1970'lerde inşa edilen ve betonla kaplanan mevcut rezervuar yapısı, her yıl yeniden su ile doldurulmak zorundaydı. Son yıllarda, yapının su geçirmezliği kaybolduğunda, rezervuar, orada yaşayan amfibilerin hayatta kalmasını sağlamak için asgari düzeyde doldurulmuş. WXCA projesi, suyun mekanik, kimyasal ve biyolojik olarak temizlenmesini sağlayan hidro-botanik filtreler ve su bitkileri sayesinde yüksek kalitede ve saf suyun korunacağı tüm yıl boyunca bir gölet olarak dönüştürülmesini öngörüyordu. Fonksiyonel nedenlerle, ana su rezervuarı da büyütülmüş ve derinleştirilmiş, tabanındaki 16.000 m2'den fazla beton çakıl ile değiştirilmiş ve yalıtım katmanları ile kaplanmış. 

Kırılan beton, yeni oluşturulan biyosenotik bahçede ve kıyı bölgelerinde tümsekler inşa etmek için kullanıldı. Ana rezervuar, suyu temizleyen ve su hayvanları için barınak sağlayan mineral filtreler, sazlar ve su bitkileri ile desteklendi. Mimarlar, doğal temizleme süreçlerini destekleyen teknolojilerle ek olarak temizlenecek yeni bir doğal su sistemi tasarladı ve bu, ekosistemin dengesinin korunması üzerinde olumlu bir etki yaratacak. Bir taşma kanalı, bir dere ve ana gölet içeren kapalı sistem, suyun sürekli hareket halinde olmasını sağlayacak. Modernizasyon aynı zamanda doğallaştırılmış su sisteminin etrafındaki alanı da içeriyor. 

Mevcut yolların ağı daha da geliştirildi ve yüzeyleri geçirgen malzeme ile değiştirildi. Ana rezervuar üzerinde ahşap köprüler ve çeşitli dinlenme ve eğlence alanları için küçük mimari yapılarla tamamlanmış teras düzeninde ahşap bir güverte olarak yeni kent mobilyaları tasarlandı. Rezervuarın kuzey kısmında, rekreasyon alanı olarak tasarlanmış olan, göle bakan bir seyir alanı oluşturan üç farklı yükseklikte oturma alanları kuruldu. Rezervuarın güney kısmında, bitkiler ve hayvanlar için daha doğal ve vahşi bir alan olarak ayrılmış ayrı bir rejenerasyon bölgesi belirlendi. Mevcut rezervuarın, bağlantılı derenin ve taşma kanalının modernizasyonuna ek olarak, projenin ilk aşaması, köpekler için belirlenmiş alanlarda havuzlar ve biyosenotik bahçede doğal olarak mühürlenmiş havuzlar oluşturulmasını içeriyor.

Biyosenotik bahçe, parkın merkezinde, eski bir belediye temizlik şirketi üssünden geri kazanılan arazi üzerinde oluşturuldu. Oluşturulan tümsekler ve çukurlar yağmur bahçesi olarak işlev görürken, yeşillik ve çardaklar arasında kıvrılan bir ahşap platform da inşa edildi.

Tüm parkın tasarlanan biyosenotik peyzajı, çeşitli profildeki ormanlık köşeler, çiçek çayırları, meyve bahçeleri, sazlıklar ve böcekler için faydalı duyusal yataklara sahip bitki topluluklarının bir aranjmanı şeklini almış. Bitki türlerinin seçimi, ağaç, çalı ve alçak bitki örtüsü dikimleri de dahil olmak üzere, doğal ve yarı doğal nitelikteki bitki topluluklarının türlerine dayalı çeşitli biyotopların düzenlemeleri olan yerli türlerin bir kombinasyonuna dayanır.

Mimar Łukasz Szczepanowicz, "Parkın mekânsal yapısının su sistemi, yaya yolları ve sosyal-işlevsel ağlardan oluşan bir ağ yapısına sahip olduğunu fark ettik. Amacımız bu mevcut bağlantıları desteklemek ve korumaktı - bazen vahşi doğa alanlarında olduğu gibi kasıtlı olarak herhangi bir müdahaleden kaçınarak, eylemimiz bireysel alanlar arasında hayvanlar için işlevsel bağlantılar kurmakla sınırlıydı. Ele aldığımız yer aslında yaşayan bir organizmadır." dedi.