Yeni Nesil Cephelerde Sürdürülebilir Yaklaşımlar

ÖMER SOMER
ÖMERLER MİMARLIK

Cephe öncelikle görülen, algılanan, insanların herhangi bir şehirsel mekanı, binayı veya köprüyü gördüklerinde hayallerinde yer eden çok önemli bir unsurdur. Birçok kişi bir mekanın içini görmemiş olabilir ama görünüşünden onun nerede olduğunu ne olduğunu hatırlar. Bazı mekanlar veya binalar bulundukları yerlerin simgesi haline gelmiştir. Paris deyince bir çok şeyin yanı sıra herkesin gözünde Eyfel Kulesi belirir. Collesium, Roma’yı hatırlatır. World Trade Center binasının acıklı görünüşü asla belleklerden silinmeyecek bir şekilde son bulmuştur.

Bu simgeler bulundukları yerleri, tarihi, anıları hepsinden önemlisi insanlık kültürünü yansıtırlar. Sanat ve Mimarlık Tarihi uzmanları bu simgeleri bulundukları yer ve zamana göre sosyal kültürel değerlendirmelerini çok detaylı bir şekilde açıklarlar. Bazen gösteriş bazen sadelik bazen de teknoloji ve bilimsel yansımaları görürüz bu fasadlarda.

Mimari bir soyutlama işidir. Alışkanlıklarımız önce planlamayı gerektirir. Planlarken tepeden bakmak bir yöntemdir. İşi kolaylaştırır, soyutlar ve tek çizgi haline getirirsiniz. Sonra enine boyuna keser ve yaşadığımız ortama biraz daha yaklaşırsınız. En sonunda uzaklaşıp nasıl bir şey ortaya çıktı bir bakalım dediğinizde artık sizde herkes gibi dışarıdan bakıyorsunuzdur. İşte işin cephesi ortaya çıkmak üzeredir. Bu arada soyutlama biraz somuta dönmeye başlar, tarih, kültür, sosyoekonomi, bilimsel değerler ve daha bir çok unsur gözünüzün önünden gelir geçer. Gene bir soyutlama gerekir, tek çizgi olarak neyi vurgulamak istediğiniz ve ne demek istediğinizi biçimlersiniz. Sonra ‘bunu nasıl hayata geçiririm’ diye düşündüğünüzde karşınıza bir sürü konu çıkar. Vaktiyle antik dönemde mimarlar; ressamlar, heykeltraşlar ile birlikte çalışır yapılan cephe resmini diğer sanat dallarıyla bütünleştirerek sonuca varırlarmış. Günümüzde buna ilave bir çok disiplin bu eyleme katkıda bulunmaktadır.

Bir kere her şeyden önce soyutlamayı somut hale getirmek için ayakta durmasını sağlayan mühendislik hizmetlerini temin etmeniz gerekir. Sonra konforlu yaşamı sağlamanız için gerekli diğer mühendislik hizmetlerinden yararlanır ve biraz daha somutlaştırırsınız. ‘Şimdi bakalım bu işler neye mal oluyor’ derler. Burada “value engineering” denen olguyla karşılaşırsınız. Bu kavram günümüzde çok boyutlu bir yapıya ulaşmış bulunmaktadır. Birçok bilimsel araştırma ve buna göre yapılacak bir biçimleme söz konusudur. Bina fiziği, yapı kimyası, Dünya fiziksel şartları, sosyal, kültürel öğeler, küreselleşme ve sonunda sürdürülebilir yaklaşımları göz önüne almak zorundasınızdır. Aksi takdirde uzun vadede bindiğiniz dalı kesmek durumunda kalırsınız.

Bu konular tabii sadece cephe değil tüm mimarinin sorunlarıdır. Ancak dış kabuk hem bütün dış şartlara açık ve doğrudan algılanır olduğu için bütün olgular burada somutlaşır. Gene bir soyutlama yapalım ve neye ihtiyacımız var ve nasıl yaparız bakalım. Barınmak için asgari şartlarda dört duvara ve bir çatıya ihtiyacımız var veya hepsini birden sağlayan bir yarım küreye. Bir adım ileri gidelim ve gün ışığından yararlanmak için bu dört duvar, tavan veya yarım kürede bazı yırtıklar açalım. İşte tam bu anda içeriye yağmur, rüzgar, gürültü ve radyasyona karşı nasıl tedbirler alırız dediğimizde karşımıza bir uzmanlık konusu olan ‘Cephe Mühendisliği’ kavramı çıkar. Bu konu, bina fiziğinin bir bölümüdür. Bu yırtıkları biçimlerken binanın ısıtılması, soğutulması, havalandırılması, gürültü, yağmur, rüzgar ve diğer dış şartlardan arıtılması, çevreye ve dünyanın sürdürülebilirliğine zarar vermeden çözünürlüğünü sağlamak, günümüzde bir çok disiplinle birlikte çalışmayı gerektirmektedir.

•Cephe veya çatı ayakta durmalıdır. Statik Mühendisliği
•Mekan havalandırılmalı, ısıtılmalı, soğutulmalıdır. Mekanik Mühendisliği•Mekan aydınlatılmalıdır. Elektrik Mühendisliği-Cephe Mühendisliği•Cephe veya çatı yağmur, nem, rüzgar ve yıldırıma karşı korunmalıdır. Cephe, Mekanik, Statik Mühendisliği•Mekan gürültüden arındırılmalıdır. Ses-Akustik Mühendisliği,Cephe mühendisliği•Cephe veya çatı yangından korunmalıdır. Yangın danışmanlığı, Cephe Mühendisliği•Karbondioksit veya zararlı gaz üretmemelidir. Mekanik-Cephe Mühendisliği•Sürdürülebilir enerjilerden (güneş pili, rüzgar tribünü, akifer) maksimum yararlanmalıdır. Mekanik- Elektrik-Cephe Mühendisliği•Çevreye zarar vermemelidir. Altyapı-Mekanik-Elektrik- Cephe Mühendisliği

Günümüz mimarisinin cepheleri ve çatıları bu değerler göz önüne alınarak oluşturulmalıdır. Sürdürülebilirlik gerçekten önemli bir parametre haline gelmiştir. Bazı uluslararası kuruluşlar (Leeds, Breeam ) bu tür projeleri sertifikalarıyla ödüllendirmektedirler.