Büyük Ölçekli Otel İşletmelerinde Atık Yönetimi

İber Otel Sarigerme Park, 2000 yılının Eylül ayında ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemini uygulamaya başlayarak çevre ile ilgili faaliyetlerini sistemli hale getirmeyi başarmış.

İber Otel’in çevre faaliyetleri ilk olarak 1991 yılında amatör bir şekilde otel yönetiminin isteği doğrultusunda başlamış. Her departmandan seçilen üç kişiden toplam 40 kişilik bir çevre komitesi kurulmuş. Bu komite belli aralıklarla toplanarak “çevre için neler yapılabilir” konusunda tartışmaya başlamış ve çevre bilinci, katı atık ayrıştırma, geri dönüşüm, atık azaltma gibi konularda çeşitli faaliyetlerde bulunmaya başlamış. Küçük çaplı faaliyetler zamanla yerini daha büyük çaplı projelere bırakmış. 1992 yılında Güneş Kollektörleri Projesi ve Caretta Yetiştirme Programı, 1993 yılında Dalaman Bölgesinde Beyaz Leylak Projesi ve Uluslararası Sarıgerme Rüzgar Enerjisi Atölye Çalışmaları ve 2002 yılında Biyogaz Projeleri geliştirilmiş. Ayrıca aynı dönemde İber Hotel WWF, Green Globe, Akdeniz Çevre Platformu gibi kuruluşlara üye olmuş.

Çevreye duyarlı işletme olma yolunda ilerleyen otel, özellikle çevre ile ilgili kanun ve yönetmeliklere harfiyen uymaya, ilişkide olduğu kişi ve kuruluşların çevreye zarar verecek faaliyetlerinin durdurulmasına, çevre programının tüm personel tarafından bilinmesine, müşterilerin de bu programdan haberdar edilerek katılımcı olmalarının sağlanmasına, atıkların ayrıştırılması ve geri dönüşüm çalışmalarına, mutfakta kullanılan malzemelerin yerel üreticilerden tedarik edilmesine gibi birçok konuya daha duyarlı yaklaşmaya başlamış.

İber Otel, 2000 yılının Eylül ayında ISO 14000 çevre yönetim sistemini uygulamaya başlayarak çevre ile ilgili faaliyetlerini sistemli bir hale getirmeye başlamış. Bu sayede çevresel tüm faaliyetler ISO standartları gereğine göre düzenlenmiş. Otel yönetimi, ISO çevre yönetimi sistemine geçişte gönüllü olacak personelleri sürece dahil etmek istemiş ancak personelin tamamının sürece katılma talebi ile karşılaşmış.

İLK ÇALIŞMA GERİ DÖNÜŞÜM

İlk şamada geri dönüşümlü atıkların değerlendirilmesi için yetkili firma ile görüşme gerçekleştirilmiş. Firma ile atık miktarı konusunda bir sınır koymadan değerlendirilebilir olan bütün atıkları alması konusunda anlaşma sağlanmış.

Otel işletmesi çevresel faaliyetlerini sadece otel içinde sınırlı tutmamış. Otelin bulunduğu bölgede çevreye zarar verebilecek faaliyetleri engelleme noktasında da çeşitli çalışmalar gerçekleştirilmiş. Bunun en güzel örneği ise Dalaman sahilinde kurulması planlanan termik santralinin iptali ile gerçekleştirilen girişimler. Dalaman sahilinde günde 550-600 ton fuel oil yakarak elektrik enerjisi üretecek santralin yaratacağı deniz kirliliği, hava kirliliği ve toprak kirliliğini önlemek için İber Hotel, Serçed ile bağlantı kurmuş, Ortaca ve Dalaman’daki sivil toplum örgütleri ile birlikte hareket ederek santralin kurulmasını iptal ettirmiş.

MÜŞTERİLER DE SÜRECİN İÇİNDE

Otelde müşterilerin çevre programına katılımı, özellikle atık ayrıştırma işlemlerini kolaylaştırmak açısından önemsenmiş. Bu kapsamda öncelikle odalara ve otelde müşterilerin görebileceği diğer alanlara, otelde gerçekleşen çevre faaliyetleri ile ilgili bilgilendirici broşürler yerleştirilmiş. Ayrıca otele gelen müşterilerin çevre konusunda gerçekleştirilen faaliyetleri daha iyi anlamaları ve sürece katılmaları için geri kazanım istasyonları, çevre ofisleri ve benzeri yerler gezdirilerek tanıtılmış.

Otelin kendi bünyesinde çıkan atıkların dışında, otel içerisinde yer alan butik, market, halıcı, derici, hediyelik eşya dükkanı, güzellik salonu, fotoğraf stüdyosu gibi işletmelerle atık konusunda anlaşma yapılmış. Bu işletmelerin çıkardıkları atıkları ayrıştırarak toplamaları ve var ise tehlikeli atıkları bertaraf etmeleri konusunda anlaşma sağlanmış.

OTELDE ÇIKAN ATIKLAR

İber Hotel Sarıgerme Park, çıkan atık miktarları doğrultusunda belli atık grupları oluşturmuş. Bunlar: cam, metal, kağıt, plastik, tehlikeli atıklar, organik atıklar, yağ atıkları ve çöpler. Otelde uygulanan atık yönetiminin temel önceliği atıkların önlenmelesi, sonrasında azaltılması ve değerlendirme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi olarak belirlenmiş. Bundan dolayı atıklar ile ilgili faalyetler de departmanlara göre ele alınmış.

Belirlenen atıkların hepsi kaynağından başlayarak ayrı bir şekilde toplanması hedeflenmiş. Ayrıştırılarak toplanan atıklar geri kazanım istasyonların getirilerek oradan da ana geri kazanım merkezine götürülüyor. Yağ atıkları ise sezon sonunda anlaşılan firma tarafından teslim alınıyor.

YİYECEK İÇECEK BÖLÜMÜ

Otelde gerçekleştirilen araştırma sonuçlarına göre en fazla atık yiyecek içecek departmanında çıktığı tespit edilmiş. Bu kapsamda yiyeceklerin hazırlanması, pişirilmesi, servis için hazırlanması (sunumu) ve sunum sonrasında oluşan atıklar olarak dört gruba ayrılmış. Bu dört farklı aşamada çıkan atıklar toplanıp depolama alanlarında götürülerek değerlendiriliyor.

Yiyecek ve içecek departmanında çıkan atıklar - özellikle hazırlık aşamasında, öncelikle mutfak içerisinde toplanıyor. Kompostluk malzemeler kompost konteynerlerine, ambalaj atıkları ise önce atık toplama kaplarına sonra da ilgili konteynere gönderiliyor. Konteynerlerin içinde kuru atıklar için yeniden kullanılabilir özelliği olan çuvallar kullanılıyor. Yaş atıklar için ise çöp torbaları tercih ediliyor.

Yemeklerin pişirilmesi esnasında kullanılan yağlar, fritöz yağları ve balık yağı olarak ayrıştırılıyor. Bu yağlar kullanıldıktan sonra süzgeçten geçiriliyor ve kalan tortular atık yemeklere ilave edilerek hayvanlara yem olarak veriliyor.

Barın ya da restoranın içinde müşterilerin görmediği kısımlarda atıklar kompostluk malzeme, hayvan yiyeceği, kağıt, plastik, metal ve mantar (içeceklerin kapakları) olarak ayıklanıyor. Restoranda içecekler için cam ya da polikarbon şişeler kullanılıyor. Tetra-pak kullanılmamasının sebebi ise bu ürünün sadece bir kez geri dönüştürülebilir özelliğine sahip olması. Havuz ve plajdaki barlarda ise bardakların kırılmasını önlemek için cam görünümlü plastik bardaklar kullanılıyor. Bu bardakların toplanması için de otelin çeşitli yerlerine bardak sepetleri yerleştirilmiş.

KAT ATIKLARI

Odalar ve çamaşırhane, genel kullanım alanlarının temizliğinden sorumlu olan kat hizmetleri, otelde önemli miktarda enerji, su ve temizlik kimyasalları kullanan bir arasında yer alıyor. Kat hizmetlerinin atıklar ile ilgili faaliyetleri öncelikle enerji ve su tasarrufu sağlanması, sonra da odalardan atıkların toplanması, ayıklanması ve kat ofisine götürülmesi şeklinde sınıflandırılmış. Odalarda bulunan çöp kovalarından atıklar ayrıştırılarak toplanıyor ve kat arabasındaki ilgili bölüme aktarılıyor. Bazı odalarda atık tipine göre çöp kutuları bulunuyor. Otel içerisinde ve her villada bir adet olmak üzere 22 adet kat ofisi bulunuyor. Bu ofislerde sabun, beyaz mum, pil, tıbbi atık, metal, mantar gibi atıklar özelliklerine göre tekrar ayrıştırılarak kat görevlisi tarafından geri kazanım istasyonuna gönderiliyor.

Tekstil atıkları ise yaklaşık 1 yıllık bir beklemeden sonra değerlendiriliyor. İşe yarar durumda olanlar hayır kurumlarına bağışlanırken işe yaramayanlar ise Fevziye köyünde dokutularak kilim ve halıya dönüştürülerek satışa sunuluyor. Odalardan çıkan gazete ve kitaplar da kütüphane biriminde değerlendiriliyor.

Teknik servis

Otelde gürültü kirliliğinin engellenmesi için otel içinde kullanılan araçlar akülü ve elektrikli olarak seçilmiş. Biten aküler, Muğla Ortaca’da bir firma temsilcisine veriliyor. Bu sayede çevreye ciddi zararları olan aküler değerlendirilmiş oluyor.

Bahçe atıkları

Otel geniş bir arazi üzerine kurulu olduğu için pek çok ağaç türünü içerisinde barındrıyor. Bu nedenle bahçe bakımı sırasında çok fazla miktarda yeşil atık (kurumuş dallar, çim, yaprak) çıkıyor. 2004 yılına kadar bahçeden çıkan bu atıkların büyük bir kısmı kompost sahasına götürülüyordu. Ancak yaz aylarında kompostun karıştırılması sırasında ortaya çıkan koku sorunu yüzünden kompost durdurma kararı alınmış. Bu sorun da kompostluk malzemenin çöp öğütme makinesinden geçirilerek çok küçük parçalara ayrılması ve arıtma sistemine verilmesi ile ortadan kaldırılmış.

Otelde sivrisinekler için tutucu tüple çalışan tutucu bir alet kullanılıyor. İçindeki mekanizma sivrisinekleri tutuyor. Toplanan bu sinekler ise balık yemi olarak kullanılıyor. Ayrıca otelde haşeratla mücadelede çam ağacının reçinesi kullanılıyor. Sivrisinekler için kullanılan tutucu aletin dışında süs havuzları da yer alıyor. Bu havuzlarda sivrisinek larvası yiyerek yaşayan gambusya balığı besleniyor.

Plajlardan Çıkan Atıklar

Otelin geniş bir sahili bulunmasından ve gelen konukların gününün çoğunu plajda geçiriyor olmasından dolayı plajda da oldukça fazla atık toplanıyor. Bu atıkların toplanması için belilrili aralıklarla çömlek şeklinde çöp tenekeleri yerleştirilmiş. Bebekli aileler için de bebek bezlerinin ayrı atılacağı çöp kovaları da bulunuyor. Bebek bezleri ve pedler, otelin değerlendiremediği atıklar arasında yer alıyor. Bu atıklar doğrudan çöp olarak değerlendiriliyor. Ayrıca plajda toplanan sigara izmaritleri de oldukça önemli bir atık alanını oluşturuyor. Toplanan izmaritler böcek ilacı yapılması konusunda otel bahçe sorumlusununun çalışmaları kapsamında değerlendiriliyor.

İber Otel Sarıgerme Parkı, çevresel alanda faaliyetlerine günümüzde de devam ediyor. Tez, İber Otel’in çevresel faaliyetlerini 2005 senesine kadar olan kısmını kapsıyor. 2005 senesinden sonra da özellikle atık yönetimi alanında birçok çalışma yapan otel yönetimi, özellikle tıbbi, tehlikeli ve kontamine atıkların yönetimi, atık su yönetimi, emisyon ölçümleri, çevre eğitimi, karbon ayak izi hesaplamaları ve benzeri alanlarda da çalışmalar gerçekleştiriyor.

Öğretim Üyesi, Dr. Işıl Özgen, Dokuz Eylül Üniversitesi, İber Hotel Sarıgerme Park tezinden derlenmiştir.