Fiziki İç Ortamın İnsan Sağlığı ile Olan Kalite İlişkisi Açısından Seçilmiş 10 Örnek

Bu sayımızda seçtiğimiz 10 örnek sadece projelerin iç mekanlarında solunan havanın ve fiziki iç ortamın insan sağlığı ile olan kalite ilişkisi açısından değerlendirmeye alınmıştır.

Yapıları ‘iç mekan kalitesine göre’ değerlendirmek fazlasıyla göreceli ve ucu açık bir tanımlama. Bu nedenle iç mekan kalitesinde neleri kast ettiğimizi ve bunun alt başlıklarını biraz açmamız gerekiyor ki, seçilen 10 örneği anlamlandırabilelim. ‘Kalite’ kavramının bir çok parametresi var. Ekonomik, ekolojik, sosyal, koşullar ilk akla gelenleri olabilir. Zamanı değerlenirebilmek / değerlendirememek bile kalite ya da kalitesizliktir. Bu sayımızda seçtiğimiz 10 örneğin yukarıda saydığımız parametrelere göre kalite performanslarına bakılmaksızın, sadece iç mekanlarındaki solunan havanın ve fiziki iç ortamın insan sağlığı ile olan kalite ilişkisi değerlendirmeye alındı.

Seçtiğimiz örneklerde yapı biyolojisi bakımından insan sağlığına yönelik kavramlar olan elektrosmog, doğal aydınlatma, anti alerjen ortam, sağlıklı ısıtma sistemi, yüzey sıcaklıkları-nem dengesi, toksik uçucular gibi tehditlere çözümler üretmiş yapılar yer almaktadır. Bedensel sağlığımızı ilgilendiren bu faktörlerin yanında, ruhsal sağlığımızı okşayan bir örnek olarak kabul edebileceğimiz Levent, Kanyon AVM’si seçtiğimiz örnekler arasında.

Zamanımızın tamamen gerisindeymiş gibi görünen Ürgüp’te ki Davut Kartal evi ise özellikle yer verdiğimiz paradoks bir örnek. Bugün çağdaş mimarlık adı altında biriktirdiğimiz tüm imgeleri bir kenara iterek, bir yaşam alanının insan sağlığına yönelik ne kadar üstün özellikler taşıyabileceğini gösteren bir in evi. Yani mağara.

CHESTNUT EVİ (CHESTNUT HOUSE)

Chestnut House, LPA Mimarlar’ın başkanı olan Dan Heinfield’ın fikridir. Plan; düşükmaliyetli ancak içinde tüm lüks ortamı ve alanı barındıran bir yeşil ev modelidir. Newport plajında bulunan, bu düşük enerjili, okyanus manzaralı aile evinde 4 yatak odası bulunmaktadır. Bina avluyla beraber tasarlanmıştır. Oturma odası ve yatak odası dışarıdan gelecek doğal havayı ısıtma ve soğutma için kullanmaktadır. Binanın çevre dostu bazı özellikleri şunlardır: Binanın ana enerji kaynağı olan 5.3 KW’lik güneş sistemi, havuz için güneş ısıtmalı su sistemi, boyasız sıvalı duvarlar, geri dönüşümlü cam ve agregadan yapılmış dökme mozaik döşeme.

SCHAUER EVİ (SCHAUER HOUSE)

Schauer Evi; Güney Almanya’da, Münih’e arabayla yaklaşık bir saat uzaklıktadır. Baufritz tarafından tasarlanmış ve inşa edilmiştir. Cam ve karaçam ahşaptan oluşan cephe, eve şıklık ve çağdaşlık katmaktadır. Bir çift için tasarlanmış yapının sahipleri, açık plan yaşama alanları istemişlerdir. 185m2 alanı olan yapının aşağı katında açık plan mutfak, oturma odası, yemek odası, ofis ve tuvalet bulunmakta, caM cepheli çatı katında ise 3 yatak odası, banyo ve depo yer almaktadır.

DAVID BAKER’IN EVİ

David Baker’ın evi LEED Platinum sertifikası almıştır ve San Francisco’daki pasif ev sertifikasını alan ilk konuttur. Bina mimarın kendi evidir. Yapının her bir metrekaresi esneklik ve etkililik için optimize edilmiştir. Fotovoltaik güneş paneli çatıdan konsol şeklinde taşmakta ve bir metal merdiven bu konsolun altına denk gelmektedir. Dış cephe malzemesi hurda metal parçalardan yapılmıştır. Bu paneller işlevsel olduğu kadar eğlencelidir, çünkü mevsime ve gelen gün ışığı açısına göre başka yere taşınabilir. Üç katmanlı pencereler kullanılmıştır. Amaç günlük kullanım sonucu ortaya çıkan ısıyı (insanlar, cihazlar ve bilgisayarlar tarafından) tutmak ve bu ısıyı eve giren temiz havayı ısıtmak için kullanmaktır. Aynı şekilde bina kabuğu, sıcak günlerde, dışarıdan gelecek sıcak hava alımını en aza indirmektedir. %92 verimle ısıyı geri kazandıran havalandırma sistemi vardır.

DAVUT KARTAL EVİ, ÜRGÜP

Mimar elinden çıkmamış, ancak insan eliyle ihtiyaca göre kayalara oyulmuş bir ‘in’ evi, yani aslında mağara olan ve Davut Kartal ailesinin ikamet ettiği evin iç iklim özellikleri şaşırtıcı nitelikler göstermektedir.

Günümüzün ‘konfor’ değil de ‘biçim’ algısınca bakacak olursak içinde ne kadar yaşamak isteyeceğimizin cevabını hızlıca verebiliyorsakta, ev sunduğu konfor ve teknolojik techizat bakımından TOKI standartlarını bile geçmektedir.

Ama konumuz evin içinde barındırdığı ailenin sağlığına nasıl etki ettiğidir ki, bu perspektiften baktığımızda yapı biyolojisi açısından ideal veriler ile karşılamaktadır. İki yıl süren ölçümler sonucunda varılan sonuçlara göre; ortam ve yüzey sıcaklıkları ile nem oranı yaz-kış değişmiyor ve ideal konfor limitlerinde. Dolayısı ile küf mantarları da oluşmuyor. Yapı malzemelerinden kaynaklanan radyoaktivite ve toksik uçucular yok. Elektrosmog verileri limitlerin %78 altında.

Görsel ortamı beğenelim yada beğenmeyelim, Kartal ailesinin evinden bugünkü mimari çözümlerimize taşıyacağımız bilgiler olacaktır.

HASAT EVİ (HARVEST HOME)

Team Capitol DC’nin projesi olan Hasat Evi, etkileyici bir gölgelendirme sistemine sahiptir. Sistem elektrik kullanmadan otomotik olarak açılıp kapanmakta ve ışığı en uygun oranda içeri almaktadır. Bu işlem güneşliğin ısınma miktarına bağlı olarak, ona bağlı olan metal tel sayesinde gerçekleşmektedir. Mümkün olunan her yerde, yeniden kullanılabilir hale getirilmiş ya da geri dönüştürülmüş malzemeler kullanılmıştır: dış mekan zemin kaplamalarından, iç mekan döşemelerine, malzemelere kadar... Doğal hava sirkülasyonu sayesinde kaliteli bir hava ortamı sağlanmaktadır. Fotovoltaik ve düz yüzeyli güneş enerjisi sistemleri ev için -gerekli olan tüm enerjiyi üretmektedir –özellikle sıcak su sağlamak için. Yağmur suyu, binanın çevresindeki bitkileri sulamakta kullanılmaktadır. Enerji kullanımını denetlemek için akıllı ev sistemi vardır.

KANYON AVM

Kanyon Alışveriş Merkezi, Türkiye’de açık alışveriş konseptiyle tasarlanan ilk alışveriş merkezidir. Alışveriş merkezi yenilikçi bir yaklaşımla ele alınmış ve sokak alışverişi konsepti yaratılmıştır. Özel iklimlendirme sistemleri sayesinde, alışveriş merkezinin iç mekan konforu sağlanmıştır. Son yıllarda sıkça görmeye başladığımız, şehir merkezinden uzak, şehre kapalı, özelleştirilmiş, kent dokusunu arka planda bırakan yaşam alanlarının aksine Kanyon, kent yaşamının birebir içindedir ve kente dokunmaktadır. Kanyon’da konut, ofis, dükkan, sosyal alanlar gibi pek çok farklı mekanlar bulunmaktadır ve metroyla bağlantısı sayesinde kamunun kullanımını kolaylaştırmaktadır.

BAĞ EVİ BUTİK OTEL

Serhat Akbay’ın mimari olduğu Bağ Ev Butik Otel, Urla’nın Yağcılar Köyü’nde bulunmaktadır. Ulusal Mimarlık Ödülü’nü almış olan proje aynı zamanda Ağa Han Mimarlık ödülüne de aday olmuştur. İnşşatına 2010 yılında başlanmış olan proje 2013 yılı içerisinde tamamlanmıştır. Otelin yatak odalarını içeren bölümü yığma taş olarak inşa edilmişken mutfak ve restorasyon bölümünde ahşap konstrüksiyon kullanılmıştır. İki yapının oluşturduğu iç bahçe bir yandan ormana bakarken diğer yandan Sığacık Körfezi boşluğuna bakmaktadır. Çevresindeki yerleşimin köy yapısında olduğu unutulmadan sade bir modernlik tercih edilmiştir.

QUADRUPLE - GLAZED EVİ

Stein Hemmes Wirtz iki katılı, enerji etkili ev tasarlamak ve inşa etmekle görevlendirilmiştir. Yapı, Farschweiler Almanya’da bulunmaktadır. Binanın sahipleri manzaradan maksimum derecede yararlanmak istemişlerdir bu yüzden büyük pencereler kullanılmıştır ama hava değişiminden kaynaklanan ısı kayıplarını istememişlerdir. Bunu 4 katmanlı pencere ve jeotermal ısınma sistemi kullanarak dengelemişlerdir. Mimarlar dübel yardımıyla birleştirdikleri lamine ahşaplarla binayı inşa etmişlerdir. İstinat duvarı aynı zamanda yamaçtan gelen nemin eve nüfuz etmesini engellemektedir. Pencere endüstrisinin bir yan ürünü olan Sibirya karaçamı dış cephe kaplaması olarak kullanılmıştır.

AĞAÇ EV (TREE HOUSE)

Jackson Clements Burrows (JCB) mimarlık tarafından tasarlanan Ağaç Ev Projesi Avustralya’da bulunmaktadır ve 2008 yılında tamamlanmıştır. Doğadan ilham alınarak tasarlanmış olan bina, aynı bir ağaç gibi, etrafa yayılmaktadır. Konut, eğimli bir araziye oturmakta ve çok güzel bir panaromik manzara sunmaktadır. Büyük balkon, yapıya birleştiği noktadan kırılacakmış gibi dursa da bu imkansızdır. Binanın oldukça sağlam bir strüktürü ve güvenilir bir temeli vardır. Dışarıdan bakıldığında ev çok kompakt ve büyük bir iç mekana sahipmiş gibi gözükmese de, bu sadece bir yanılsamadır. 3 yatak odası, yemek odası, geniş bir oturma odası içinde mutfak ve hatta küçük bir solaryum bulunmaktadır.

VALI HOMES

Colab Studio’nun mimarisini, 180Degrees’in müteahhitliğini üstlendiği müstakil ev çöl koşullarına uygun olacak şekilde tasarlanmıştır. Ürettiği kadar harcayan bu yapı verimliliğe ve iç mekan hava kalitesine odaklanmıştır. Yeşil olmasının yanı sıra bu bina ulaşılabilir fiyattadır ve cephede kullanılmış paslanmaz metal panel ile muhteşem bir mimariye sahiptir. İç mekan kalitesi tasarım boyunca önemli bir odak noktası olmuştur. Eve giren/çıkan hava kontrollüdür. 24 saat boyunca bir hava sirkülasyonu vardır ve bu sadece alerjisi olan veya kimyasal hassasiyetleri olan insanlar için önemli değil, herkesin kendini daha iyi hissetmesi için gereklidir. Cilalı beton zemin, duvar yüksekliğince olan kapı, hareketli bölümler benzersiz, minimalist ve esnek mekanlar yaratmaktadır.