''Her Türlü Depreme Karşı Dayanıklı Olmalı''
Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
''Sismik bir bölgedeyiz. Beyrut yedi kez yerle bir oldu, bu yüzden her türlü depreme karşı dayanıklı olmalı ve bu yüzden limandaki patlamaya da karşı koydu,'' diyor Lina Ghotmeh Stone Garden ile ilgili olarak. Molozların arasına gömülmüş ve defalarca yeniden inşa edilmiş bir şehirde, dayanıklılık düşünülerek inşa edilmiş bir binadır.
Lina Ghotmeh, Kasım 2021'de Paris'teki stüdyosunda Marc-Christoph Wagner ile bir söyleşi gerçekleştirdi. Mimariye hümanist yaklaşımıyla tanınan Lina Ghotmeh'in memleketi Beyrut'ta inşa ettiği ilk yapı olan Stone Garden, son derece kişisel bir ilişki sunuyor. Şehir merkezinin kenarında konumlanan yapı, burada yaşayan insanların hayatlarını yansıtan yerel bir mimari biçimdir.
Ghotmeh, Lübnan İç Savaşı'nın uzun vadeli etkileriyle gölgelenmiş zengin bir kültürel tarihle çevrili olarak büyüdü. Kozmopolit şehrin kapsamlı tarihini yansıtan malzeme ve form arayışına giren Ghotmeh'in binasının hikayesi Fouad El Khoury'nin savaş fotoğraflarından kaynaklanıyor. Bu hikaye, kuleye yıkıntılar arasında bir dayanıklılık sembolü olması için ilham vermiş.
''Rehabilitasyon ve şehrin hafızasının silinmesi meselesi etrafında çok sayıda gösteri ve eleştiri vardı. İnsanların şehir merkeziyle çok duygusal bir ilişkisi vardı ve burası tamamen dönüştürüldü ve temizlendi. Dolayısıyla, bu projeyi yapmak zorunda kaldığımda anı meselesi çok önemliydi.'' - Lina Ghotmeh
Şehir manzarasını dönüştüren Ghotmeh, yükselen heykelin orta ölçekli olabileceğini ancak büyüme için fırsat sunduğunu, yeni bir yüksek yapı biçimine yol açtığını iletiyor; şehrin evrimini teşvik eden mimari. Hem iklimsel açıdan akıllı hem de Orta Doğu'ya uygun sağlam bir beton kabuk olan binanın yapısı, sık sık meydana gelen depremlere ve diğer öngörülemeyen felaketlere rağmen dayanıklılığını koruyor.
Beyrut 2020'de, bina tamamlandıktan kısa bir süre sonra, tarihteki en büyük nükleer olmayan patlamalardan biri şehri sarstı. Çok sayıda ölüm ve konutların yaygın yıkımı da dahil olmak üzere yıkıcı etkilere rağmen, Stone Garden sadece hafif yankılarla sağlam kaldı. Stone Garden'ın dayanıklı yapısı, insanların dayanıklılığını yansıtır. Talihsiz olaylara rağmen büyümeye devam eden yaralı bir manzara...
Çimento ve yerel toprağın bir kombinasyonu zanaatkârlar tarafından elle serpilerek, sanatçının memleketindeki mimariye dair kendi anılarını yansıtıyor. Savaş sonrası yeniden büyüme ve canlanmayı, savaştan zarar görmüş bir coğrafyada yeni yaşamı ele alıyor ve yenilenmeye sembolik bir gönderme olarak biyofili unsurlarını iç içe geçiriyor.
''Bina, savaşın yiyip bitirdiği tüm bu kurşunlanmış cepheler hakkında konuşmaya başladı. Sonra da bu açıklıkların artık nasıl bir yaşam yeri olabileceğini, doğanın büyüyebileceği bir yer olabileceğini düşündüm. Bu olumsuz çatışma anlarını tasvir eden bir açıklık olmak yerine, yaşam yerleri haline geliyorlar. Büyük bir açıklık, büyük bir bahçenin yaşayabileceği ve doğanın mimarinin bir parçası olabileceği bir yer haline geliyor.'' - Lina Ghotmeh
Başlangıçta bir arkeolog olmayı hedefleyen Mimar Lina Ghotmeh, Beyrut Amerikan Üniversitesi'nden mezun olduktan sonra 'Geleceğin Arkeolojisi' başlıklı kendi metodolojisiyle mekân, peyzaj ve hafızayı araştırdı; doğa ve atalardan kalma formlarla güçlü bir ilişkisi olan bir mimarlık. Paris'teki École Spéciale d'Architecture'de eğitimine devam etmeden önce burada Prix AZAR ve Prix AREEN ödüllerine layık görüldü. Yakın zamanda mimaride geleceğe yönelik gelişmelerin takdir edilmesi için Schelling Mimarlık ödülü 2020'ye layık görülen Estonya Ulusal Müzesi ve Fransa'daki Hermes atölyeleri, her ikisi de mükemmellik için ödüllendirilen önemli çalışmalar.