Kalyon Vakfı'nın Restore Ettiği Vaniköy Cami
Boğazın incisi ve Anadolu Yakası’nın nadide yalı camilerinden biri olan 358 yıllık tarihi Vaniköy Cami, 15 Kasım 2020’de meydana gelen yangında büyük oranda tahrip olmuş; ahşap çatısı ile mahfil bölümü tamamen yanmış, hünkâr kasrının iç mekânları da kullanılamaz hale gelmişti.
- Kalyon Vakfı, “Geçmişe vefa, geleceğe değer” misyonu ile gönüllü olarak Vaniköy Cami’nin restorasyonunu üstlendi.
- Vaniköy Cami’ni koruma ilkelerinin doğru ve eksiksiz bir şekilde hayata geçirilmesi için, nitelikli bir araştırma ve belgeleme çalışması yapıldı. Caminin projelendirme süreci 8 ay sürdü. 2021 Temmuz sonu itibarıyla proje onaylandı ve uygulamaya geçildi.
- 100 kişilik ekip tarafından gece-gündüz çalışılarak 20 ayda ihya edilen, adeta küllerinden yeniden doğan Vaniköy Cami, geçtiğimiz Mart ayında ibadete açıldı.
- Vaniköy Cami, çam keresteleri Dursunbey’den, meşe keresteleri Yenice’den, mermerleri Marmara Adası’ndan getirtilerek özgün malzemeler kullanılarak ihya edildi.
-Bir ibadethane olmanın ötesinde yıllarca sosyalleşme mekânı görevi de gören Vaniköy Cami’nin bu özelliğinin tekrar canlandırılması için, Hünkâr Kasrı’nın zemin katı kütüphane olarak tasarlandı. Özenle seçilmiş, İstanbul ve Boğaziçi’nin tarihi, kültür yaşamı ile tasavvufi ve mimari alanlarında olmak üzere bin 600 eser, camiyi ziyaret eden herkesin kullanımına açıldı.
- Hünkar mahfelinde yanan ahşaplar, yangının izini gösterecek şekilde bölme duvarla camiye yerleştirildi. Yanan ahşaplar ayrıca dış mekan aydınlatması tasarımında da kullanılarak Cami’nin bahçesine yerleştirildi.
Vanî Mehmed Efendi kimdir?
Vanî Mehmed Efendi, uzun bir tahsil hayatından sonra Erzurum’a yerleşir. Burada verdiği vaazlarla halkın ve yöneticilerin dikkatini çeker. İstanbul’a çağrılır. Padişah IV. Mehmed’in huzur sohbetlerine katılır ve şehzadelere hocalık yapar. Padişah tarafından kendisine İstanbul Vaniköy ve Bursa’nın Kestel ilçesinde araziler verilir. Vanî Efendi Erzurum, İstanbul ve Kestel’de birer cami yaptırır. Bunlarla birlikte İstanbul ve Kestel’de medrese, ev, yalı vb. yapılar inşa ettirir. Yazmış olduğu Arâʾisü’l-Ḳurʾân ve Nefâʾisü’l-Furḳān ve Ferâdîsü’l-cinân, Aʿmâlü’l-yevm ve’l-leyl, Tasavvufî Bid’atlardan Sakınmaya Dair Bir Risâle adlı eserleri ile dikkat çeken Vanî Mehmed Efendi’nin, devlet büyüklerine gönderdiği mektupları bir araya toplayan Münşeât adlı bir kitabı Ayasofya Kütüphanesi’nde bulunmaktadır.
Vanî Mehmed Efendi Cami tarihçesi
Vaniköy Cami’nin olduğu bölge, padişah IV. Mehmed (1648-1687) tarafından burada bir Türk köyü kurması için şehzadelerinin hocası Vanî Mehmed Efendi’ye bağışlanmıştır. Mehmed Efendi Van’da doğup büyüdüğü için “Vanlı” anlamına gelen, Vanî ön adıyla anılmıştır. Bu bölge Vanî Mehmed Efendi’ye ait olması nedeniyle “Vanî’nin köyü” manasında Vaniköy olarak dilden dile aktarılmıştır. Vanî Mehmed Efendi, semte medrese, çeşme, çok sayıda yalı yaptırmıştır. Semtin en bilinen yapısı olan Vaniköy Cami ise 1665-66 tarihinde inşa edilmiştir. 18’inci yüzyılda I. Mahmud tarafından camiye, hünkâr mahfili ve kasrı eklettirilmiştir. Yıllar içerisinde padişahların uğrak yeri olan Vaniköy Cami’nin mülkiyeti, mülhak hayrat Vani Mehmed Efendi Vakfı’na aittir.