Sosyo-Kültürel Bir Kooperatif: Faktorya Kültür Merkezi
Aiaraldea, aynı adı taşıyan Bask Ülkesi bölgesinde, Bask dilinde “euskara” olarak geçen, kâr amacı gütmeyen bir tüketici ve sosyal girişim kooperatifidir. Bu kooperatif, kültürel ve eğitimsel faaliyetler sayesinde ürünleri tanıtmak ve yönetimle iş birliği içinde yardım hizmetleri sağlamak için kurulmuştur. Faktorya Kooperatifi’nde boş zaman, iletişim, kültür, eğitim, dil normalleştirme, gıda egemenliği, feminizm, sosyal ekonomi ve bölgesel topluluk gelişimi alanlarında hem üyeleri hem de diğer vatandaşlar, dernekler, işletmeler ve kurumlar için hizmetler bulunur. Bu hedeflerin geliştirilmesi için, kooperatifin, medyanın ve hizmet şirketinin ofislerini barındıran bir sosyal merkez oluşturmak esastır. Bunun yanı sıra bu kültür merkezi, üyeler için bir buluşma alanı ve derneğe bağlı sosyal, kültürel ve eğitimsel faaliyetlerin gerçekleştirilmesine hizmet eder.
Koopeatif, uygulanabilir bir program geliştirme, şirket merkezine dönüştürülebilecek bir alan arama, finansman ve kitle fonlaması yollarını keşfetme gibi uzun ve karmaşık bir süreçten sonra Aiaraldea Ekintzen Faktoria, Aiaraldea Eylem Fabrikası, olarak ortaya çıkıyor. Geniş ve zorlu bir programı, birçok farklı ve zıt kullanımla, yüksek mekânsal ve çevresel kaliteye sahip bir alanda bütünleştirmesi gereken iddialı bir proje oluyor. Uyarlanabilir ve çok amaçlı bir mekân projesi, her dönemin kaynaklarına ve ihtiyaçlarına göre inşaat farklı aşamalarda gerçekleştirilecek olsa da, uzun vadede tamamlanması için gerekli tüm ön tasarım çalışmalarını içeriyor.
Tasarım Kurgusu
Proje, bir dizi binanın fiziksel anlamda birbirine uyduğu ve içinde birçok sosyal ilişki ile alışverişin gerçekleştiği bir matruşka bebek ile aynı mantığı paylaşıyor. Bu kooperatifte insanlar arasında yeni bir ilişki çerçeve oluşuyor. Bunun yanı sıra, Faktorya, kooperatifin değerlerinin, fiziksel düzenlemelerinin tanıtımı için bir alan olmalıdır. Bu nedenle, farklı alanlar ve kullanıcıları arasındaki etkileşimleri teşvik etmek için seçilen sürdürülebilir inşaat malzemeleri ve çözümleriyle yapılır. Faktorya, hem yapımında hem de sonraki kullanımında mümkün olduğu kadar sürdürülebilir olmalı ve alanın tamamen veya kısmen yeniden yapılandırılmasına izin vermek için uyarlanabilirlik ve tersinirlik kriterlerine dayanmaktadır.
Aiaraldea, kooperatifinin ortaya koyduğu ihtiyaç gündemini karşılamanın ötesinde, bu alanda yaratılması gereken canlı ilişkileri geliştirmek, hızlandırmak ve zenginleştirmek için bir katalizör görevi görmelidir. Bu kooperatif, kullanıcılar arasındaki ilişkileri yoğunlaştıran ve aynı zamanda bu ilişkilerin geliştiği bir ortam veya senaryo, kasaba ve meydan, yaratıyor. Kolektifin eylemlerinin ve sosyo-kültürel faaliyetlerinin üretildiği fabrika fikri, köyün imajını zenginleştiriyor.
Kooperatife öneri olarak, kamusal ve özel alanları, açık ve kapalı alanları, agorası veya meydanları, yeşil alanları vb. ile küçük bir kentsel yapıyı, bir köyü yeniden üretir. Bu köyün büyümesi bazı kısımlarda düzenlenir ve daha organiktir. Diğer kısımlar ise, bir toplantı alanı etrafında açılırken mekanlarla örtüşür ve farklı zamanlarda farklı kullanımlar için uyarlanır. Zamanla bir şehirde olduğu gibi, çevredeki kentsel alana da yayılacak alanlarını genişletmek, kıtasının çevresini, köşkün kendisini kaydileştirmek, iç mekân yaşamını dışarıya taşımak ve çevresini kolonize etmek mümkün olacaktır.
Mimari Avantajlar
Mevcut bina içine daha küçük binaların dahil edilmesini içeren söz konusu matruşka stratejisi birçok avantaj sağlar: Deponun mekânsallarını tüm hacmi koşullandırmadan korumayı mümkün kılar, ısıtma ve yalıtımdan tasarruf sağlar. Çeşitli alanların ve iç kullanımların sezgisel olarak anlaşılmasını ve konumlandırılmasını destekleyerek, alanın çok hızlı bir şekilde okunabilmesine yardımcı olur. Ayrıca, mimari avantajları açıktır: küçük meydanları, mahalleleri ve yeşil alanlarıyla eski bir köyün organik gruplaşmasına benzer çekici ve zengin bir alan yaratır.
Bu stratejiyi geliştirmenin başlangıç noktası, hacimsel olarak mütevazı bir kabin şeklini alan basit bir geometri çalışma modülünün oluşturulmasıdır. Bu modülleri veya kabinleri tekrarlayıp gruplayarak, her kullanıcının ihtiyaç duyduğu farklı mekânsal ihtiyaçlara ölçek değişiklikleri ile uyarlanan kapsamlı programın hedeflerine ulaşılırken, aynı zamanda kooperatifin ihtiyaç duyduğu hacimsel ve biçimsel zenginlik de sağlanır. Çalışma alanları, toplantı yerleri, çocuk oyunları, sahne kutuları, meyhaneler olsun, bu yeni köyün yapılı topoğrafyasına uygun olarak hem içeride hem de dışarıda kullanılmaktadırlar.
İç Mekândaki Ahşap Modüller
Hafif ahşap çerçeve modülleri, aynı zamanda özel olmayan bir şekilde kolayca inşa edilebilen tekrarlanabilir modüler bir sistemin avantajlarıyla standardizasyon ve prefabrikasyondan yararlanır. Bu ahşap modüller, yapı ve bitiş gereksinimlerine bağlı olarak, higrotermal ve akustik ihtiyaçlara göre farklı yalıtım ve bariyer derecelerine sahip opak veya yarı saydam korumalar oluştururlar.
Kooperatifte maliyetli temellerden kaçınan, küçük ve iyi dağıtılmış yüklerden oluşan hafif ve temiz bir yapı sistemi kullanılır. Bu durum, aynı zamanda bir termoakustik yastık görevi gören pavyonun tüm hacmini ısıtmak zorunda kalmadan, buna ihtiyaç duyan odaların ve çalışma alanlarının termo-akustik koşullandırmasına izin verir.
Büyük önemlerine rağmen, projede önerilen bazı müdahaleler bu ilk aşamada tam olarak gerçekleştirilememiştir. Faktorya'yı görünür kılmak ve çevrenin mekânsal kalitesini artırmak için, projede pavyon kabuğunun polikarbonat paneller ve yeni cam kullanılarak kaydileştirilmesi ve her iki cephede de geniş sürgülü paneller ile geçirgenliğinin artırılması öngörülmüştür. Bu şekilde, iç mekân aktiviteleri, Behark Studio tarafından tasarlanan ve geliştirilen modüler bir kaldırım genişletme sistemi olan Parkez sistemi aracılığıyla kolonize edilen bitişik alanlara genişletilecektir. Proje ayrıca güneydeki konsollu brise-soleil'i kooperatif çalışanları için güneşli bir dış terasa dönüştürmeyi de düşünüyor.
Sosyo-Kültürel Proje
Bu eylemler daha sonraki aşamalara ertelenmiş olsa da, finansman sorunları nedeniyle Aiaraldea Ekintzen Faktorya yaşayan ve sürekli gelişen bir projedir. Projenin özel tasarım mobilya imalatı gibi birçok çalışma hala evam etmektedir. Faktorya kooperatifi, büyük ölçüde, mimarlık stüdyosunun tasarım çalışmasından oluşan, aidiyet duygusunun teşvik edilmesi ve tanıtılmasında büyük önem taşıyan, işe dahil olan birçok lonca ve profesyonele kadar ortakların kendi topluluk çalışmaları yoluyla inşa ettikleri sosyo-kültürel bir projedir. Bu kooperatif, çok sıkı bütçelerle karşı karşıya kalındığında bile, bağlılık ve özveriyle geliştirilen ve herhangi bir projede saklı olan dönüştürücü potansiyelin göstergesidir. Organik büyümenin bir kentsel ya da fabrika yapısı olarak Faktorya, pavyonun içine uzanır ve yayılır.
