“Bir Bakışta Konut Piyasası 2023” Araştırması Yayınlandı
TSKB Gayrimenkul Değerleme'nin yayınladığı "Bir Bakışta Konut Piyasası 2023" başlıklı rapora göre, Türkiye'de konut satışları 2023 yılında son 8 yılın en düşük seviyesine gerilemiş durumda. İpotekli konut satışlarındaki düşüş, artan kira bedelleri, yabancılara yapılan satışlardaki değişim, göçün satın almalara etkisi, öğrencilerin barınma sorunları gibi faktörler konut piyasasındaki gelişmeleri etkileyen önemli unsurlar olarak belirtiliyor.
TSKB Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Makbule Yönel Maya, konut satışlarının 11 aylık dönemde toplam 1.087.349 adetle 2015 yılından bu yana en düşük seviyeye gerilediğini belirtiyor. Bu durum, konut finansmanına erişimin zorlaşması ve konut fiyatlarındaki artışın etkisiyle açıklanıyor. Araştırma sonuçlarına göre, 2023 yılında konut satışları %15 oranında bir gerileme gösterdi ve ipotekli satışların toplam satışlar içindeki oranı tarihsel olarak en düşük seviyesi olan %16'ya indi.
Konut fiyatlarındaki hızlı artışın, alım gücündeki azalmaya ve kira fiyatlarındaki artışa neden olduğu ifade ediliyor. 2024 yılında konut piyasasında üç ana başlık öne çıkıyor: yeni konut üretimini teşvik edici araçların geliştirilmesi, deprem bölgelerinin yeniden inşası ve finansman kaynaklarının belirlenmesi, barınma sorununun ülkede ve dünyada önemli bir konu olması.
Makbule Yönel Maya, konut kredisi faiz oranlarının yıllık %42,2 ile son 10 yılın en yüksek seviyesine ulaştığını ve bu durumun konut satışlarını etkilediğini belirtiyor. Azalan konut sahipliği oranları da dikkate alındığında, konuta erişimde finansman maliyetinin azaltılması gerektiği vurgulanıyor. İpotekli satışların toplam satışlar içindeki oranının %15,8 olduğu ve 11 aylık dönemde ipotekli satılan konut adedinin 171 bin 706 olduğu ifade ediliyor.
Raporda ayrıca, konut sahipliği oranının azalmasıyla birlikte kiracı oranının arttığına ve kira fiyatlarındaki artışın uygun fiyatlı kiralama modellerinin önemini ortaya koyduğuna dikkat çekiliyor. Özellikle depremler sonrası yaşanan iller arası göçün, kira fiyatları üzerinde etkisi olduğu belirtiliyor.
Yabancıların konut satışlarındaki oranın 2023 yılında %3'e düştüğü ve Rusya Federasyonu vatandaşlarının satın almalarda %30,2'lik paya sahip olduğu vurgulanıyor. Ayrıca, konut fiyatlarının dolar bazında 2010 yılından bu yana en yüksek seviyeye ulaştığı, yabancıların konut satışlarının 32 bin 941 adet olduğu ve yıllık USD bazlı konut birim fiyat artışının %21,1 olduğu ifade ediliyor.
Göçün konut piyasasında önemli bir faktör olduğu belirtilen raporda, son altı yılda ortalama 200 bin net göç alındığı ve özellikle Antalya'da konut fiyat artışlarının hızlı bir şekilde görüldüğüne dikkat çekiliyor. Barınma sorununa çözüm bulmak için yurt kapasitelerinin artırılmasının önemli olduğu vurgulanıyor.
2024 yılına ilişkin beklentilerde ise konut kredilerindeki sıkılaşmanın devam etmesi durumunda konut piyasasında yavaşlamanın devam edebileceği ifade ediliyor. Ancak sıkılaşmanın azalmasıyla birlikte 2024 yılının ikinci yarısından itibaren daha iyimser bir tablo ile karşılaşmanın mümkün olduğu belirtiliyor. İlk kez ev satın alacaklara sağlanacak teşviklerin, kira piyasası üzerindeki baskının hafifletilmesi açısından kritik önem taşıdığı ifade ediliyor.
Raporda ayrıca, dar ve orta gelirli nihai tüketicilere yönelik ürün geliştirmenin artırılmasının, arzın kısıtlı olması ve inşaat sürecinin uzun sürmesi nedeniyle çözümün kısa sürede mümkün olamayacağına işaret ettiği ve özellikle kentlerdeki yaşam maliyetindeki artış ve barınma sorunu nedeniyle konut fiyatlarında ve kiralarda görülen artışın yaşam maliyeti içerisindeki payında artışa neden olduğu belirtiliyor. Ayrıca, ülkedeki deprem gerçeği ve sağlanan teşviklerle kentsel dönüşümün önümüzdeki yılın en önemli konularından biri olacağı ifade ediliyor.
Yeşil dönüşüm konusunda da önemli bir vurgu yapılıyor. Konut sektörünün, ülkenin 2053 yılında net sıfır emisyon hedefine ulaşması için büyük öneme sahip olduğu belirtiliyor. Enerji ve su verimliliğinin artırılmasıyla konut bakım ve işletme maliyetlerinde tasarruf sağlanabileceği ve çevresel fayda yaratılabileceği ifade ediliyor.
Sonuç olarak, rapor konut piyasasındaki önemli göstergeleri inceleyerek 2023 yılına ilişkin değerlendirmelerde bulunuyor ve 2024 yılına dair sektör beklentilerini paylaşıyor.