Dolmabahçe Sarayı: Mimarlık Tarihinin Yinelenmeyecek Anıt Yapısı

İstanbul’da Boğaz’ın Rumeli yakasında, Beşiktaş ile Kabataş arasında yer alan Dolmabahçe Sarayı, Abdülmecid’in buyruğuyla Ermeni mimarlar Garabet Balyan ve oğlu Nikogos Balyan tarafından yapılmıştır.

İnşasına 13 Haziran 1843 tarihinde başlanan Saray, çevre duvarlarının tamamlanması ile birlikte 7 Haziran 1856 tarihinde kullanıma açılmıştır. Çağın teknolojisine açık olan Saray’a, 1910-1912 yıllarında elektrik ve kalorifer sistemi eklenmiştir. 45.000 m²lik kullanılır döşeme alanı, 285 odası, 44 salonu ve 6 hamamı vardır. Padişah’ın devlet işlerini yürüttüğü Mâbeyn; işlevi ve görkemiyle Dolmabahçe Sarayı’nın en önemli bölümüdür.

Dolmabahçe Sarayı, hizmete açıldığı 1856 yılından, halifeliğin kaldırıldığı 1924’e kadar aralıklarla 6 padişaha ve son Osmanlı Halifesi Abdülmecid Efendi’ye ev sahipliği yapmıştır. 1927- 1949 yılları arasında Saray, Cumhurbaşkanlığı makamı olarak kullanılmıştır. Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk, 1927-1938 yılları arasında İstanbul’daki çalışmalarında Dolmabahçe Sarayı’nı kullanmış ve burada vefat etmiştir. 1926-1984 yılları arasında protokol ve ziyarete kısmen açık olan Saray, 1984 yılından itibaren “müze- saray” olarak geziye açılmıştır. 

Tarihi mekânların engelliler tarafından daha rahat gezilebilmesi için Milli Saraylar Daire Başkanlığı tarafından sunulan müzecilik hizmetleri kapsamında tarihi mekânlarda ilk engelli asansörü Dolmabahçe Sarayı’na yapılmıştır. Günümüzde asansörlerin bakımı ve kontrolü TBMM Milli Saraylar Restorasyon ve Teknik Uygulamalar Başkanlığına bağlı ekiplerin gözetiminde, Schindler firması tarafından yılda iki defa gerçekleştirilmektedir.