Düşük Karbonlu Mimari Bir Yapı

Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Tasarımıyla döngüsel olan sürdürülebilir mimari Stream Building, hareketli bir şehir yaşamıyla ilişkili önemli faaliyetleri yoğunlaştırarak Greater Paris bölgesinde yeni bir şehir merkezine enerji kazandıran bağlantısal ve üretken bir merkez. Proje Stream Lab tarafından neredeyse on beş yıldır sürdürülen araştırmaları bugünün ve yarının kentlerinin yüzleştiği temel sorunları ele alan yeniliklerle bütünleştiriyor. Sürdürülebilir mimari proje modern kentsel değişimleri öngörürken Paris'in cazibesini artırmak hedefiyle 2014 yılı sonunda Paris Belediyesi tarafından başlatılan "Paris'i Yeniden Keşfetmek" proje daveti sonucunda hayata geçirildi. 

Projenin en başından beri dahil olan girişimlerin ve işletme ortaklarının desteğiyle sürdürülebilir mimari örneklerden Stream Building, proje yönetimi ve proje sahipliği arasındaki geleneksel ilişkileri altüst eden ortak tasarım ve kolektif akla dayalı bir anlayışı benimsiyor. Covivio-Hines France-PCA-STREAM konsorsiyumu bünyesindeki şehir paydaşları arasında programatik konseptlerin, ekonomik modellerin ve mimari dönüşümün birlikte değerlendirildiği eşi benzeri bulunmayan ilişkiler için bir imkan sağlamış.

10 hektarlık Martin Luther King şehir parkının bitişiğindeki 54 hektarlık kahverengi alan üzerinde kurulu olan Stream Building, Boulevard Peripherique Ring'in de yanında yer alıyor ve bu nedenle başkent ile dış bölgeleri arasında bir köprü olarak konumlanıyor. 

Sürdürülebilir mimari projelerden Stream Building konseptinin gerçekleştirilmesindeki temel sorun bu kentsel kenar bölgesini yeni bir odak noktasına dönüştürmek ve özellikle de aynı avluyu paylaştığı Renzo Piano tasarımı Tribunal de Paris'in ortaya çıkardığı gereksinimleri dikkate alarak eksik olan hareketlilik ve imkanları sağlamaktı. Bu kaynak yapı, "15 dakikalık şehir" konseptine uyumlu olarak hizmetler, çalışma alanları, otel ve ortak kullanım alanlarını birleştiren çoğulcu ve karma alanlarla karma ve hareketli bir şehir yaşamının merkezinde yer alan tüm etkinlikleri tek bir hacimde bir araya getiriyor. 

Belirli programlar arasında bir bira fabrikası, sandviç salonu, salata barı, iki market ve sivil katılım platformu Fluicity ile iş birliği içinde katılımcı bir süreç sonucunda tespit edilen gereksinimleri karşılamak bulunuyor. Ayrıca City of Paris Department of Attractiveness and Employment ile ortaklaşa yönetilen Cinaspic isimli bir dayanışma merkezi/ortak çalışma alanı bölge kuruluşlarına ev sahipliği yapar.

Hareketli zemin katın üzerinde açık, aydınlık ve oldukça esnek çalışma alanları sağlamak üzere tasarlanmış beş kat ofis yer alıyor. Üst katlar ayrıca Hollandalı Zoku firması tarafından işletilen yeni nesil bir konaklama oteline de ev sahipliği yapıyor. Kısa süreli konaklamalar için tasarlanan mikro apartmanlar yaşam ve çalışma alanları sunmakta ve yeni jenerasyon mobil çalışanların esnek hayat biçimine hitap eden spor salonu, oyun odası ve açık mutfak gibi çok sayıda hizmet ve ortak alanla tamamlanır. Zoku'nun resepsiyon holünden herkesin kullanımına açık bir bar-restoran, kentsel peyzaj ve Tribunal de Paris manzarası sunan bir terasa açılır.

Bir makine olarak yapı benzetmesinin ötesine geçerek yaşayan bir organizma olarak yapı benzetmesini benimseyen Stream, kaynaklarını farklı alanları arasında ortaya çıkan döngüsel sinerjiler vasıtasıyla işler. Verimli çatı startup Topager ile iş birliği içinde tasarlandı. Agrivoltaik ilkesi uyarınca yaklaşık 400 m2 fotovoltaik panel kimyasal ve pestisitlerden arındırılmış, 400 m2'den fazla kentsel mimari ile birleştirilmiş. 

Hem kış hem de yaz aylarında üretken olan çatı katında, pazar bahçıvanı ve ikamet eden restoranların şefleri arasındaki görüşmelere dayanarak taze ürünler yetiştiriliyor. Çatı bahçesi ısı adası etkisini azaltmaya katkıda bulunur ve yağmur suyunu emer. Bu yüzden sürdürülebilir mimaride kullanılan pasif sistemler entegre edilmiş. Bu sırada güney/güneydoğuya bakan cephelerde yer alan şerbetçiotu bahçesi pasif termal korumaya (kışın güneşin yapı içine girmesine imkan verirken yazın gölge sağlar) ve yapının bodrum katında yer alan mikro bira fabrikası için kritik şerbetçiotu üretimine olanak tanır. Bir kompostlama birimi bira fabrikasından ve yapıdaki restoranlardan elde edilen şerbetçiotu artıklarını ve organik atıkları geri dönüştürerek döngüyü tamamlıyor ve çatıdaki ekinlere besin sağlanmasına yardımcı oluyor.

Yapı aynı şekilde projenin karbon ayak izini iyileştiren ahşap-beton yapı uygulamasıyla inovatif inşaat metotları için de bir prototip oluşturuyor. Bu yüzden sürdürülebilir mimaride kullanılan malzemeler tercih edilmiş. Özellikle döşeme, banyo ve cephe modülleri için oldukça iddialı bir prefabrikasyon sistemi sayesinde inşaat süreci en az seviyede sekteye uğruyor. Modüler yapısal ızgara herhangi bir ciddi yapısal girişime başvurmadan farklı düzen ve yapılandırmalara imkan tanıyarak tersine çevrilebilirliği destekliyor.

Sembolik konumuna karşın Stream Building'in mimarisi, formalizmin ve anlamsız otoriter tavırların reddini içerir. Bunun aksine ifade yalınlığı, Sol Le Witt gibi minimalist sanatçıların eserlerinde yankılanan malzeme verimliliğine ve esine dayalı, çevreye duyarlı bir mimariyi yansıtıyor. Yapı kabuğuna basit biyoklimatik yaklaşım güneyde beyaz bir cephe, kuzeyde siyah bir cephe ve doğu cephesinde termal koruyucu olarak bitki örtüsü işlenmiş.

Bu ölçekte deneysel bir malzeme olmaya devam eden ahşap tüm katlarda sergilenir. Aynı anda zarif çerçevesi bir dış iskelet formunda çıkıntı yaparak hareket hissi uyandırır ve yapıyı belirginleştirir. Bu farklı projeksiyon aynı zamanda sanatçı Pablo Valbuena tarafından yaratılan sanat eserleri için bir kanvas işlevi görüyor. Covivio ve yetkin bir komite ile birlikte organize edilen bir yarışma neticesinde seçilen Valbuena'nın minimalist esintiler içeren çalışması, yapının ruhunu yansıtıyor. Dekoratif niteliğinin ötesinde modülasyon yapının içine girift bir biçimde gömülmüş ve sanatçı bunu "Malzeme olarak zaman ve ışık kullanılarak Stream Building'in modüler sisteminde keşfedildi." diye açıklıyor. Yapının güneş panelleri tarafından sağlanan enerjiden istifade eden ışıklı geometrik birleşimler, bir algoritmaya bağlı olarak beliriyor, üst üste biniyor ve rastgele ortadan kayboluyor.

Tam bir canlı tablo olan Stream Building'in deneysel boyutu uzun dönemde test edilecek, çünkü bina on yıl boyunca her sene Covivio ve Hines France tarafından yürütülen yıllık değerlendirmelere tabi tutulacak ve uygulanan bütün inovasyonlar hakkında geri bildirim alınacak. Topager ve PCA-STREAM bu arada biyoçeşitliliği ve yapı içinde hasat edilen tarımsal üretimin niteliğini takip edecek. Aynı zamanda PCA-STREAM'in düşük karbonlu mimaride prefabrikasyonun konumuna yönelik uzun soluklu araştırmasının ilk uygulama örneği olarak, elde edilen sonuçların özel bir sempozyum esnasında paylaşılacak bilimsel bir yayında duyurulması planlanıyor.