EPD Belgeli Yapı Ürünleri Yeşil Bina Üretimine Katkı Sağlıyor

EPD Belgesi nedir, EPD Belgesinin hazırlık süreci ve belgenin elde edilmesi ile ilgili bilgi alabilir miyiz?

Çevresel Ürün Beyanları (EPD), bir ürünün hammaddenin doğadan elde edilmesi, üretimi ve yaşam sonu bertarafına kadar olan tüm süreçlerin şeffaf ve nicel olarak bilimsel bir yaklaşımla değerlendirildikten sonra hesaplanan çevre performansının yayınlandığı belgelerdir.

ISO 14040/44 Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (LCA) standartlarına uygun olarak yapılan hesaplamalar neticesinde Uluslararası Standardizasyon Örgütü (ISO) tarafından Tip III türü etiketleme olarak bilinen EPD’ler, ISO 14025 standardında tanımlanmışlardır.

EPD belgelendirmesi için öncelikle ilgili ürünlere LCA çalışması yapılması ve ürününün yaşam döngüsü aşamalarını içerecek şekilde çevresel performansının hesaplanması gerekiyor. Üretim süreçlerinden kütle-enerji dengesini sağlayacak şekilde verilerin toplanmasını da içeren bu aşama projenin en çok zaman alan kısmı oluyor. Bu çalışmadan bir LCA raporu hazırlanıyor. Bu LCA raporundaki bilgiler ışığında EPD belgeleri kurumsal kimliği de yansıtacak şekilde tasarlanıyor. Her iki doküman daha sonra konusunda uzman uluslararası bağımsız doğrulayıcılara gönderilerek onay alınıyor. Onay sonrasında EPD belgesi verme yetkisine sahip bir kuruma başvurarak EPD belgesi kayıt altına alınıyor ve bu kayıt numarası ile yayınlanıyor.

EPD Türkiye, Türkiye’de yerleşik olup belgelendirme yapabilen tek EPD sistemidir. Yerel bir sistemin olması üreticilerimize yurtdışından belgelendirme yaparken hem maliyetleri düşürme hem de süreci kısaltma fırsatı sunmaktadır.

EPD uygulamalarında yasal zorunluluklar nelerdir?

Şu aşamada bir yasal zorunluluk yoktur; fakat zoraki gönüllülük vardır. Şöyle ki, Türkiye’nin de tabi olduğu ve 2013 yılında yürürlüğe giren Avrupa Yapı Malzemeleri Yönetmeliği ile tüm yapı malzemelerinde yer alması gerekecek CE işareti gerekliliklerine “kaynakların sürdürülebilir kullanınımı” adı altında bir ilave yapıldı. Bu gerekliliğin de EPD belgeleri ile yerine getirilebileceği tavsiye kararı olarak alındı.

Diğer yandan İMSAD’ın da üye olduğu Avrupa Yapı Malzemeleri Üreticileri Birliği tarafından kurulan ve firmamızın da kurucu üye olduğu ECO Platform EPD belgeli yapı malzemelerini kayıt altına almaya başladı. Bir yılını dolduracak olan bu listede şu ana kadar 240 ürün yer almış ve her geçen gün bu sayı artmaktadır. Bu gün itibari ile Türkiye’den 30 ürün bu listede yer alıyor. Bunların yarıdan fazlasının Metsims Sustainability Consulting tarafından yapılmış olması bizleri gururlandırmaktadır.

Ama en önemli gelişme sürdürülebilir yapılardan dolayı oluşan pazarın yapı malzemelerinde EPD belgelendirmesinin yapılması yönünde oluşmasıdır. Zira, sürdürülebilir yapı ya da yeşil bina sertifika sistemleri artık EPD belgeli yapı malzemelerinin kullanımı teşvik etmektedir.

Pek çok farklı EPD sistemleri bulunmaktadır, peki neden EPD Türkiye?

Avrupa’da hemen her ülkede bir EPD sistemi bulunmaktadır. İsveç International EPD System, Alman IBU, İngiliz BRE, İspanyol Aenor, Fransız INIES ve Norveç EPD Norway bunlardan sadece aklımıza ilk gelenleridir. EPD Türkiye, Türkiye’de yerleşik olup belgelendirme yapabilen tek EPD sistemidir. Yerel bir sistemin olması üreticilerimize yurtdışından belgelendirme yaparken hem maliyetleri düşürme hem de süreci kısaltma fırsatı sunmaktadır. Daha da önemlisi üreticilerimize ait üretim ile ilgili bilgilerin Avrupa ile paylaşılmasının önüne de geçilmiş oldu. EPD Türkiye, diğer EPD sistemlerinden ayrı olarak International EPD System ile olan anlaşmalarından dolayı yapı malzemeleri dışında da EPD belgelendirmesi yapabilmektedir. Bu anlamda yapı malzemeleri dışında özellikle gıda, tekstil, enerji, kimya gibi EPD belgelerinin önemli olmaya başladığı sektörlerimizde bulunan firmaların da bu tür belgelendirme ihtiyaçları EPD Türkiye tarafından karşılanabilecektir.

Dr Hüdai Kara

Metsims Sustainabality Consulting firmasının kurucusu ve yöneticisidir.

Malzeme bilimcisi olan Dr Hüdai Kara’nın temel uzmanlığı malzeme geliştirme ve proses modellemesi, yeni teknolojilerin tekno-ekonomik ve sürdürülebilirlik değerlendirmesi, yenilenebilir enerji (atıktan enerji, PV), karbon-enerji ve atık yönetimi, yaşam döngüsü değerlendirmesi olarak sıralanabilir. İngiltere’de birçok bakanlığa ve özel sektör firmalarına danışmanlık yapmıştır. Dr Hüdai Kara, AB araştırma ve geliştirme çerçeve programları olan Horizon 2020, 7. Çerçeve (FP7 NMT), Eureka, Eurostars ve Eko-İnovasyon proje başvurularında değerlendirici olarak Avrupa Komisyonu adına görev yapmaktadır.

Sanayi odaklı birçok Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (LCA) çalışmalarıyla kaynak ve enerji verimliliği çalışması yapan ve Çevresel Ürün Beyanları (EPD) belgesi alan Dr Hüdai Kara, karbon ayak izi hesaplamalarıyla birçok ürün ve firmanın iklim değişikliği risklerini ortaya çıkartmıştır. Kendisi, LCA bazlı ürün sürdürülebilirliği sistemi olan The International EPD System’in Türkiye’deki ilk ve tek doğrulayıcısıdır. İstanbul Teknik Üniversitesi’nden lisans ve yüksek lisans, Oxford Üniversitesi’nden malzeme bilimleri dalından doktora derecelerine sahip olan Dr Kara, The International EPD System teknik komite üyesi, İngiltere Malzeme Enstitüsü, İngiltere Yenilenebilir Enerji Derneği üyesi ve ÇEDBİK Malzeme komitesi başkanıdır.

Yeşil bina sertifikalandırma sistemlerinde yapı malzemeleri üreticilerinden talep edilen EPD belgeleri, nicel çevresel performans bilgilerini içerdiğinden sera gazlarının azaltılmasına katkı sağlamaktadır.

EPD Türkiye Ürün Çevre Beyanları EPD programı 2013’te Türkiye’de faaliyete başladı, EPD Belgelerinin Türkiye’de verilebiliyor olması sektör açısından ne gibi gelişmelere yol açtı?

Avrupa’daki gelişmeleri yakından takip eden ve International EPD System Teknik Komite üyesi olarak şahsımın kişisel çabalarıyla bir EPD sisteminin Türkiye için gerekli olduğu düşüncesiyle EPD Türkiye 2013 yılında bir çalıştay şeklinde başlamıştır. Bu gün EPD Türkiye, sanayi destekli Sürdürülebilir Üretim ArGe ve Tasarım Merkezi (SÜRATAM) tarafından yürütülen uluslararası belgelendirme sistemine dönüştürülmüştür. Kuruluşundan itibaren çok kısa sürede yapı malzemelerinde uluslararası geçerli 16 EPD belgesi ile hızlı bir şekilde büyümektedir.

Yerleşik bir sistemin olması Türkiye’de sürdürülebilir yapılarda malzeme bilgisinin kullanılması açısından büyük önem arz etmektedir. SÜRATAM tarafından desteklenen bu altyapı ile yapıların sürdürülebilirlik değerlendirmelerinde kullanılabilecek veri tabanı da oluşturulmaktadır. Özellikle IBU Almanya’da DGNB ile bir veri tabanı geliştirirken, BRE İngiltere’de BREEAM işbirliği ile GreenBookLive gibi veri bankalarını EPD belgeli ürünler üzerine kurmaktadırlar. Bu sayede EPD belgeli yapı ürünlerinin binaların sürdürülebilirlik bina yaşam döngüsü değerlendirmelerinde kolaylık sağlayacağı açıktır. Bu tür veri tabanları Avrupa kökenli yapı malzemeleri üreticilerinin Türkiye gibi pazarlara da ürün satabilme gücünü artırmaktadır. Bu anlamda SÜRATAM tarafından geliştirilen ve ücretsiz olarak kullanılabilen Türkiye Yapı Malzemeleri EPD Veri Tabanı önemlidir ve desteklenmelidir. ÇEDBİK gibi Türkiye odaklı yeşil bina değerlendirme sistemi geliştiren kurumlar için de bu altyapı çok yararlı olacaktır.

Yeşil Bina sertifikasyonunda EPD Belgeli ürünler nasıl bir ayrıcalık sağlamakta, EPD Belgesi, markaların büyümesine ekonomik katkı sağlamakta mı?

İklim değişikliğine neden olan sera gazlarının %40’ı yaşadığımız mekanların yapımı ve kullanımı esnasında ortaya çıkıyor. Bina kaynaklı birçok çevresel etkinin azaltılması için tüm dünyada değerlendirme sistemleri geliştirilmiştir. Amerikan LEED, İngiliz BREEAM ve Alman DGNB sadece bunlardan birkaçıdır. Yeşil bina sertifikalandırma sistemlerinde yapı malzemeleri üreticilerinden talep edilen EPD belgeleri, nicel çevresel performans bilgilerini içerdiğinden sera gazlarının azaltılmasına katkı sağlamaktadır. Bu nedenle tüm dünyadaki yeşil bina sertifika sistemleri EPD belgeli ürünlerin kullanımını teşvik etmekte ve bu amaçla değerlendirmelerde ilave puan katkısı sağlamaktadır.

Bu gelişmeleri öngörerek ürünlerinin EPD belgelendirmesini tamamlayan firmalar, müşterilerine yeşil bina sertifikalandırma süreçlerinde kolaylık sağlarken yeni pazar fırsatları yakalamaktadırlar. Türkiye’de bu ayrıcalığı sunabilen başlıca firmalar Kaleseramik, LafargeDalsan, AKG Gazbeton, Ytong, Vitra, Çimsa, Akçansa, Ondolüne, Akkon Çelik, NG Kütahya, İdevit, Creavit, Fırat Plastik ve Polisan Boya’dır. EPD belgelerini ECO Platform’da da kayıt altına alan bu firmalarımızdan bazıları Avrupa pazarında da fırsatlar yakalamaktadırlar.