Hangi Yapı Malzemeleri Sağlığımıza Zararlı Olabilir?

Burun deliklerimizin her birinde, sağlığımızda önemli bir rol oynayan iki tür sinir vardır. Koku alma ve trigeminal sinirler kokuları yakalar ve yorumlama için beyne, daha özel olarak koku soğancığına gönderir. Bu da, kokuların bilinçli olarak algılanmasından sorumlu olan korteksle ve aynı zamanda ruh halini ve bilinçsiz duyguları kontrol eden limbik sistemle iletişim kurar. Bu durum, vücudun kötü kokulara veya tahriş edici ve güçlü kokulara karşı savunmasıdır; bize bir şekilde zarar verebilecek olanlardan iğrenme yaratır.

Ancak tüm kirleticiler bu karmaşık sistem aracılığıyla tespit edilemez. Bazı kirleticiler sağlığımızı olumlu veya olumsuz yönde etkileme konusunda içsel bir yeteneğe sahiptirler. Aslında araştırmalar, hayatımızın yaklaşık %90'ını geçirdiğimiz birçok kapalı ortamda hava kalitesinin oldukça düşük ve hatta endişe verici olabileceğini göstermiştir. Bu genellikle alanın yetersiz havalandırılmasından, dış kirlilikten ve biyolojik kirleticilerden kaynaklanır. Ama esas olarak iç kaynaklardan gelen kimyasal kirleticiler bizi zor duruma sokar; yani uzayda kullanılan yapı malzemeleri. Bu nedenle, mümkün olduğunca kaçınılması gereken bazı ürünler vardır.

Binalarda iç hava kalitesi hakkında konuşmak hiçbir zaman çok popüler bir konu olmadı, ancak son zamanlarda sertifikalarda ve ürün beyanlarında bu durum yer alarak daha da önem kazandı. “Hasta bina sendromu” (SBS) terimi, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından 1982'de kabul edildi ve bina sakinlerinin bir binada geçirilen zamanla bağlantılı gibi görünen akut sağlık ve konfor etkileri yaşadığı durumları tanımlamak için kullanılıyor. Yorgunluk, baş ağrısı ve baş dönmesi en sık görülen semptomlar arasındadır. Bina sakinlerinin yaklaşık 1/5'i içeride kalmayla ilgili sağlık sorunlarından şikâyet ettiğinde, bina "hasta" olarak kabul ediliyor.

Pratisha Laska konuyla ilgili olarak: “Birçok yapı malzemesi, kısa ve uzun vadeli sağlık etkilerine yol açabilecek endişe verici kimyasallar içerebilir. Kısa vadeli etkiler arasında cilt alerjisi, göz tahrişi, boğaz tahrişi ve hapşırma yer alırken;  uzun vadeli etkiler arasında astım, kanser, kısırlık ve diğerleri sayılabilir.”

Malzemeler, bazı kimyasalları buharlaştırma yoluyla serbest bırakır (kimyasalların gaza dönüştüğü ve havaya salındığı yer); kimyasal bozunma, aşınma (küçük parçacıklar serbest bırakılır), oksidasyon ve liç (sıvı içinde çözülür ve toprağa ve yeraltı suyuna süzülür). Kapsamlı bir çalışma, inşaatta kullanılan ve sağlığa zarar verebilecek 55 kimyasal tespit etti, ancak başlıca ve en yaygın olanları şunlardır:

Asbest

Mikroskobik liflerden oluşan asbest, diğerlerinin yanı sıra çatı kaplama, su depoları, tavanlar, ısı yalıtımı gibi sivil inşaatta çeşitli cephelerde kullanılır. Mies van der Rohe'nin Berlin'deki Neue Nationalgaleire binasının çatısında kullanılmış, ardından son tadilat sırasında değiştirilmiştir. Malzemenin lifleri solunum yoluyla alındığında Mezotelyoma, Asbestoz ve diğer bazı kanser türleri gibi hastalıklara neden olabileceğinden kullanımı birçok ülkede yasaklanmıştır.

Uçucu Organik Bileşikler (VOC'ler)

VOC'ler, boyalar ve vernikler, duvar panoları, fayanslar, mobilyalar ve hatta temizlik ürünleri, yapıştırıcılar gibi çok çeşitli ürünlerden yayılır. Atmosferle temas ettiklerinde gaza dönüşen maddelerdir. Bu malzemelere maruz kalmak cilt alerjilerine, göz veya solunum yollarında tahrişe, baş ağrısına ve hatta nefes darlığına ve hafıza kaybına neden olabilir. Bunlar genellikle koku alma duyusu yoluyla hissedilebilir. Uzun süre maruz kalındığında, uçucu organik bileşikler karaciğere ve merkezi sinir sistemine zarar verebilir.

Kromlu Bakır Arsenat

Krom, bakır ve arsenik metallerine dayalı bir ahşap koruyucu, esas olarak otoklav tekniği ile ahşap parçaları emprenye etmek için kullanılır. Bu araştırmanın da işaret ettiği gibi, CCA ile işlenmiş ahşap ürünler, başta arsenik olmak üzere bu metallerin ahşaptan çevreye sızması ve birikmesi nedeniyle çevre ve insan sağlığı üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir. Etkilenen dokular beyin, akciğerler, karaciğer, mide, dalak, böbrekler ve üreme organlarını içerebilir. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri'nde bu koruyucunun oyun alanlarında ve insanlarla temas edebilecek diğer nesnelerde kullanılması yasaktır.

Kurşun

İnşaatta kurşun genellikle çatılar, kornişler, tank kaplamaları ve elektrik boruları için kullanılır. Eski binalarda bazı boyalarda da kullanılmıştır. Washington Üniversitesi'nden alınan bu belgenin işaret ettiği gibi, kurşun ciddi bir sağlık riski oluşturan kümülatif ve kalıcı toksik bir maddedir. Aşırı miktarda solunduğunda veya yutulduğunda kurşun sinir sistemini, üreme sistemini, kanı, böbrekleri etkileyerek sindirim sorunlarına, hafıza ve konsantrasyon sorunlarına, kas ve eklem ağrılarına neden olabilir.

Formaldehit

Formaldehit, yanma ve diğer doğal süreçlerin bir yan ürünüdür. Kompozit ahşap ürünler ve yalıtım malzemeleri başta olmak üzere birçok yapı malzemesi türünde bulunabilir. Diğer uygulamaların yanı sıra sunta, kontrplak ve MDF panellerde bulunur. Solunması akciğerlerde, gözlerde, ciltte, burunda ve mukoza zarında tahrişe neden olur. Bunun yanı sıra, bu madde dermatit, astım ve rinite neden olabilir. Bu yazıda, binaların içinde seviyelerini daha düşük tutmanın nasıl mümkün olduğunu tartışıyoruz.

Bunlara ek olarak, inşaat malzemelerinde, bina sakinlerinin ve özellikle inşaat sırasında bunları kullananların sağlığına risk oluşturabilecek birçok başka bileşen bulunmaktadır. Malzemelerin her birinin potansiyel risklerinin bilinmesi, sorumluların tehlikeli parçaların değiştirilmesini tanımlayabilmesi ve toksik malzemelerin spesifikasyonunu önleyebilmesi için çok önemlidir. Potansiyel olarak güçlü ürünlerin yayılmasını engelleyen yerel mevzuata ek olarak, HPD'ler (Sağlık Ürünü Beyanı) ve EPD'ler (Çevresel Ürün Beyanı) gibi her birinin bileşenleri hakkında ayrıntılı listeler sunmak ve sertifikalara sahip materyallere dikkat etmek önemlidir.