İnşaat Yapım Aşamaları Baştan Gözden Geçirilmeli

Depremde binalar yıkıldığı zaman konuştuğumuz konularla bugün molozların kaldırılması konusunda konuştuğumuz hatalar farklı bir kökten gelmiyor. İnşaatın yapımı ve yıkımı ikisi de bir projedir. Nasıl ki inşaatların yıkımına, inşaattaki kusurlar sebep olduysa, molozdaki kusurlarda benzer şeylere sebep oluyor.

Uluslararası müteahhitlik firması sahibi, metalurji ve malzeme mühendisi Erhan Mataracı, Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından değerlendirmelerde bulundu. Mataracı molozların kaldırılma sürecinden, yeni yapılarda dikkat edilecek hususlara kadar birçok konuyu ele aldı. 

İnşaat yapma aşamaları baştan gözden geçirilmeli 

Depremde binalar yıkıldığı zaman konuştuğumuz konularla bugün molozların kaldırılması konusunda konuştuğumuz hatalar farklı bir kökten gelmiyor. İnşaatın yapımı ve yıkımı ikisi de bir projedir. Nasıl ki inşaatların yıkımına, inşaattaki kusurlar sebep olduysa, molozdaki kusurlarda benzer şeylere sebep oluyor.

Binaların içinde kalan buzdolabı, çamaşır makineleri, televizyonlar…

Kahramanmaraş merkezli depremlerde moloz kaldırma işinin hızlı yapılmasından çok belirli uzmanlarla yapılması gerekmektedir. Buradaki kusur sadece asbest değil. Kaybettiğimiz vatandaşlarımızdan kalan parçalar, binaların içinde kalan buzdolabı, çamaşır makineleri, televizyonlar var. Bu evlerde piller var, bunların çevreye zararlı olduğunu biliyoruz. Ama molozu aldığımızda binayı komple alıp bir yere taşıdığımızda, su yatağına, toprağa dökerseniz bunun zararlı olacağını da biliyoruz.

Molozun kısa zamandaki etkisi, uzun zaman etkisinden daha zararlı değil

Gerekli ayrıştırmalar yapıldığı zaman çevreye verilecek zarar en aza indirilmiş olacaktır. Bina zaten yıkılmış, kısa sürede ayrıştırma yapmadan enkazı kaldırma gayretine girmek suyun ve toprağın kirlenmesine sebep olacaktır. Bu işe belli bir zaman ayrılarak işin uzmanı ekipler tarafından değerendirilmesi gerekir. 

VATANDAŞ KENDİ BİNASI HAKKINDA, “KISMİ FİKİR” EDİNEBİLİR, YIKILAN BİNALARIN ŞEKLİNE BAKARAK KARAR VERMEK PEK DOĞRU DEĞİL. YAPILMASI GEREKEN KALİTE YÖNETİMİ SİSTEMİNİN OLUŞTURMASIDIR.

İzolatör belli bir yüksekliğin altında zararlı bile olabilir 

Yapı tamamen ihtiyaca, bölgeye, tercihe göre değişen bir şey. Biz yapıları planlarken ihtiyaçlar ve ekonomik durum gibi birçok şeyi değerlendirmeliyiz. Orta Doğu’daki binalarda dümdüz çatılar olurken Uzak Doğu’ya gittiğinizde çatılar dik olur. Bu tamamen yağışın etkisini bertaraf etmek içindir. Mesela izolatör tartışması çok oldu. Bizim arkadaşlarımızdan aldığımız bilgiye göre izolatör belli bir yüksekliğin altında zararlı bile olabilir. Daha yıkıcı etkiye sebep verebiliyor, sizin ihtiyacınız, binanın ihtiyacı ne, siz bunu ne amaçla kullanacaksınız, neye dayanmasını istiyorsunuz…

Herkes kendi binasının kontrolcülüğüne başladı

Yapılacak binanın projesi ve analizleri doğru ve ihtiyaca uygun yapıldığı takdirdehasar görmeyecektir. Hiç fay hattı olmayan bir ülkede deprem güçlendirmesine gerek yok. Projenin neye ihtiyacı var, o proje mühendisliğin gelişmesiyle envai çeşit yerekonulabiliyor. Analizlere sokulur, hesaplar kontrol edilir. Bunlar yapıldıktan sonra zaten binalarımız hasar almayacaktır. Halkımızın depremden sonra bir miktar yorulduğunu düşünüyorum. Herkes kendi binasının kontrolcülüğüne başladı. Bu beton kullanılmalı, bizim bina bundan yapılmış, bu demir kullanılmalı gibi, bunlara gerek yok.

Tartışmamız gereken konu, tüm mühendislik çalışmalarındaki bazı aksaklıklar

Vatandaş kendi binası hakkında, “kısmi fikir” edinebilir, yıkılan binaların şekline bakarak karar vermek pek doğru değil. Yapılması gereken kalite yönetimi sisteminin oluşturmasıdır. 

Uygulamamız gereken şey, toplam kalite yöntemi dediğimiz sistemin oturtulması 

Bir proje yapılacağı zaman, ben buranın yapım mühendisiysem, siz de kalite kontrol  mühendisiyseniz, siz benimle nasıl yaptığımla ilgilenmezsiniz, bunu o bilmez. Siz kontrolü bilirsiniz. Herkes kendi alanında uzmandır ve uzmanlığını en iyi şekilde yapar sonuçta da ortaya en iyi bina çıkar. Bizim uygulamamız gereken şey, toplam kalite yöntemi dediğimiz sistemin oturtulması. Bunun sorumlusu müteahhit midir? Müteahhit diyemeyiz. Toplam kalite yönetim sisteminin eksikliğidir. Bu projeyi yaparken, bundan daha önce defalarca yapmış müşavir istiyorum, diyorsunuz. Sizin şartlarınızı sağlıyorsa ben bu işi aldım diyor. İşin şartnamesini oluşturuyor, ihaleye çıkartıyor. Bu firma işin uluslararası şartlar, ülkenin oluşturduğu şartların yüzlerce sayfalık şartnamesiyle ihaleye çıkar. Müteahhit firma gelip teklif verdiğinde buna hem  deneyim hem teknik ve fiyat açısından ihaleyi alır. En son aşamaya kadar denetlenir.

Karadenizli bir müteahhit için amaç günün sonunda kâr etmektir. Ama yine de Türkiye’deki bu aksaklıkların sebebi maliyetin çok artırması değil. Maalesef bu konuda onların da bilinçli olmaması. Biz projelerde kontrole gittiğimizde çok iyi niyetli arkadaşlarımızın, biz bu işi yüzlerce kez yaptık bu iş böyle yapılır diye, bizim standartlarımızla kavga ettiğimizi biliriz. Sen kaç kere yaptın, nereden biliyorsun diye sözlere çok maruz kaldık. Bilmezlikten ve o kültürün çok oluşmamasından dolayı. Teknik anlamda bazı detay problemler var. Ben burada sadece yasaların değil, bununla birlikte mühendislik odalarının ve kuruluşlarının topyekün bir çalışmayla günün sonunda kaliteli bir şey ortaya çıkarması gerektiğini düşünüyorum. Dünyanın en büyük 250 müteahhidi her yıl açıklanır, bu listenin 2022 yılında 42 tanesi Türk. Dünyanın en büyük müteahhit firmasının yüzde 20’si Türkler. Günün sonunda karşı taraftaki müşterinin talepleri o kadar katı oluyor ki o ne derse onu yapıyorsun. Hatta aynı firma 2 farklı ülkede proje yaparken, taleplere göre yine farklı karakter gösterebilir. Ülke de müşteri olabilir. İkisine bütün bakarız. Projenin sahibi kimse firma olabilir, devlet olabilir. Katı kurallar kuruyor ki, Türkiye’de de var. Projenin günün sonunda kaliteli çıkması, müşavirin projeye koyduğu katılıkla alakalıdır. Müteahhit kâr etmeye çalışan biri. Hızlıca bitirmeye çalışacak. Onu da hata yapılacağı yerde durdurmalı, onaylamadan geçmesine izin vermemeli.