Hatay’ın Yeniden Doğuşu ve Deprem Sonrası İnşa Planları
Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
2023 yılı Şubat ayında, Türkiye'nin orta kesimlerini ve Suriye'nin kuzeybatısını vuran yıkıcı deprem, Türkiye'nin Hatay ilinde geniş çapta hasara yol açtı, binlerce insanı yerinden etti. Türkiye Tasarım Vakfı, tasarım odaklı bir canlandırma sürecinin parçası olarak tasarım stüdyosu SOUR'u bu yeniden inşa girişimine katkıda bulunması için görevlendirdi.
SOUR'un yaklaşımı, toplum odaklı bir tasarım anlayışına dayanıyor. Süreç, Ekim 2023'te Antakya, Samandağ, Serinyol ve Defne Harbiye şehirlerinde etnografik araştırmalarla başladı. Farklı sosyo-ekonomik geçmişlerden gelen yerel halkla yapılan görüşmeler sayesinde, topluluğun ihtiyaçları değerlendirilmiş ve ortak tasarım süreci fikir geliştirme ve ön konsept geri bildirimleri aracılığıyla başlatıldı. Bu çalışma, travma odaklı ve etkili bir yaklaşım sunmak amacıyla psikologlar, antropologlar ve travma uzmanlarıyla ortaklaşa yürütüldü.
Bu araştırmanın bulguları, gelişimi yönlendirecek bir dizi tasarım ilkesinin ortaya çıkmasını sağladı. Araştırma sonuçları, detaylı bir rapor ve belgesel haline getirilerek projenin sonraki aşamaları ve genel master planın şekillendirilmesine yardımcı oldu. Tasarım süreci, farklı yaşam deneyimlerine ve uzmanlık alanlarına sahip kişilerden oluşan iş birlikçi tasarım panelinin rehberliğinde devam etti ve böylece topluluklara özgü sonuçlar elde edilmesi sağlandı.
SOUR’un geliştirdiği proje, konut birimleri, ticari ve perakende alanları ile peyzaj düzenlemelerini içeren 76.108 m2’lik bir alanı kapsıyor. SOUR'a göre, projeyi yönlendiren ilkeler arasında emniyetin oluşturulması, refahın artırılması ve geçiş alanlarının geçirgen hale getirilmesi yer alıyor. Ayrıca, projenin zaman içindeki değişimlere uyum sağlama hedefiyle geçmiş, bugün ve geleceği birbirine bağlayarak aidiyet duygusunu güçlendirmeyi amaçlandı.
Bu proje, insana odaklanan yeni bir afet sonrası kentsel yeniden yapılandırma yaklaşımı sunarak, şehir sakinlerinin yaşam deneyimlerini artırmayı amaçlıyor. Bu yaklaşımla, sadece kentsel dokuyu yeniden inşa etmek değil, aynı zamanda toplulukların iyileşmesine ve daha dayanıklı hale gelmesine yardımcı olmak hedefleniyor. Benzer bir çalışmada Foster+Partners, Buro Happold, MIC-HUB, DB Architects ve KEYM Kentsel Yenilenme Merkezi ile birlikte Antakya ve Türkiye’nin Hatay ilinin daha geniş bölgelerinin yeniden canlandırılması için bir master plan hazırlamış.
