Sürdürülebilir Binaların Sertifikasyonunda Temel Unsur “Perde”

Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Wallace S. Broecker 1970'lerde küresel ısınma kavramını ilk kez ortaya attığında toplum muhtemelen bu olgunun sonuçlarını tahmin etmemişti. Bugün, yani 50 yılı aşkın bir sürenin ardından, olumsuz bir iklim senaryosu öngörmeyi bıraktık ve buna doğrudan tanık olmaya başladık. Soruna verilen küresel yanıttaki eşitsizlik ve karbon emisyonlarındaki yavaş ilerleyen azalmanın bir sonucu olarak, dünyanın her yıl sıcaklık rekorları kırdığı artık açık.

Mimaride CO₂ emisyonlarını azaltmak için hem malzemelerin üretimi hem de binaların yaşam döngüsünün yanı sıra kullanım sırasındaki enerji tüketimini de ele alan etkili stratejilerin uygulanması büyük önem taşıyor. ABD gibi ülkelerde konut sektöründeki enerji tüketiminin yaklaşık %45'i ısıtma ve soğutma alanlarına tahsis ediliyor, bu da özellikle cephede verimli bina tasarımının ele alınmasını zorunlu kılıyor. Bu hedefe ulaşmak için daha sürdürülebilir bir modele dönüşümü teşvik eden politikalar uygulanıyor. Bu yeni modelde binalara yönelik sürdürülebilirlik sertifikaları, kaynak tüketiminin ölçülmesi ve değerlendirilmesi için bir çerçeve sağlıyor.

Binalarda sürdürülebilirlik ve sertifikasyonlar alanında, perde ve güneşten korunma sistemlerinin tasarımı ve üretiminde uzman olan bir kişi tarafından sunulan bir rapor, perde kullanımının önemini vurguluyor. Bu belge, LEED, BREEAM ve diğerleri gibi sertifikasyon sistemleri tarafından değerlendirilen çeşitli hususları olumlu yönde etkileyebilecekleri göz önüne alındığında, bu unsurların sürdürülebilir bina ve tasarımda oynadığı temel rolü vurgulamaktadır.

Perdelerin Sürdürülebilir Binaya Etkisi

İyi tasarlanmış bir perde, yalıtım sağlayarak binanın enerji verimliliğini artırmakla kalmaz, aynı zamanda sıcaklığı ve doğal ışığın gelişini düzenleyerek iç mekanların termal ve aydınlatma konforunu da etkiler. Bu, WELL ve HQE gibi bina sakinlerinin refahına ilişkin sertifikalar için bazı kriterleri karşılamaktadır. Ayrıca perdeler, üretiminde kullanılan malzemelere bağlı olarak, üretimlerinin karbon ayak izi ve çevresel etkisi gibi hususların değerlendirilmesini etkileyen ekolojik malzemeler (kökenlerini belirterek) kullanarak sürdürülebilirliğe katkıda bulunabilir.

Üretim hususlarının ötesine geçerek, çevresel koşullara yanıt veren otomatik sistemler gibi yenilikçi perde özelliklerinin tasarımlara entegre edilmesi değer katıyor ve sürdürülebilir tasarım etrafındaki yenilikçiliği öne çıkarıyor. Bu özellikleri perdeleri iç ortamlarda aşırı ısınmayı önlemek ve parlamayı azaltmak için vazgeçilmez unsurlar haline getirerek soğutma için gereken enerji tüketiminin azalmasını sağlar. Rulo ve kıvrımlı sistemlerle perdeler, binaları olumlu yönde etkileyen çok seviyeli bir çözümdür.

Perdeler ve Sürdürülebilirlik Sertifikalarının Alınmasına Katkısı

Şu anda, aşağıdaki haritada gösterildiği gibi birçok ülkede en az bir ulusal düzeyde sertifika programı bulunmaktadır. Bu çoğalma, yapıların etkilerini en aza indiren ve yaşam döngüleri boyunca sürdürülebilir uygulamaları teşvik eden yapıların inşasına yönelik kapsamlı bir yaklaşımı yansıtmaktadır.

Perdelerin binalara stratejik entegrasyonu yalnızca estetik ve işlevsellik sağlamakla kalmaz, aynı zamanda sürdürülebilirlik sertifikalarının alınmasına yönelik ortak gerekliliklerin karşılanmasında da temel bir rol oynayabilir. Aynı şekilde, katkısı termal konfordan enerji tasarrufuna, hava kalitesinin iyileştirilmesinden atık yönetimine kadar farklı yönleri kapsamaktadır.

Termal Konfor

Perdeler, düzgün bir şekilde yaşamak ve çalışmak için en uygun sıcaklığa ulaşmanın yanı sıra istenen termal konforun elde edilmesi için de gereklidir.

Ayrıca renkler de termal korumada önemli bir rol oynar. Koyu renkler ısıyı emer, açık renkler ise yansıtır.

Işık ve Görsel Konfor

Bu hususlar, doğal ışığın insanlara pencereler aracılığıyla dış mekanlarla bağlantı sağladığını anlayarak kaliteli aydınlatma sağlamak suretiyle bina sakinlerinin üretkenliğini ve refahını teşvik eder. Perdelerin akıllıca kullanılması, yansıtıcı özelliklere sahip kumaşların doğru seçilmesi ve yeterli derecede açılması yoluyla, doğal ışığın doğru şekilde yönetilmesine, görsel konforun korunmasına ve yapay ışık ihtiyacının azaltılmasına olanak tanır.

Akustik Konfor

İç mekanlarda, sakinlerin refahı, üretkenliği ve etkileşimi etkili akustik tasarım yoluyla teşvik edilir. Teknik perdeler, kanıtlanmış akustik emme kat sayısına sahip kumaşların kullanılması sayesinde akustik zayıflamanın iyileştirilmesine katkıda bulunur. Ayrıca sargı tüplerindeki gürültüyü ve yankılanmayı azaltan motorlu sistemlere sahiptir.

Hava Kalitesi

Hava kalitesi, bir alandaki kirletici maddelerin nihai seviyelerini belirlemek için inşaat sonrası aşamada testler yapılarak değerlendirilir. Ayrıca Greenguard sertifikalı kumaşlar kullanılarak uçucu organik bileşiklerin emisyonları azaltılmaktadır.

Atık Yönetimi

Çevre dostu malzemelerden yapılmış perdelerin seçilmesi, sorumlu malzeme yönetimine ilişkin sertifikasyon kriterlerinin karşılanmasına katkıda bulunur. Ayrıca inşaatın planlamasına uyum sağlayan ve sahada oluşan atıkları en aza indiren bir üretim ve dağıtım sistemi uygulanmaktadır.

Enerji Tasarrufu

Enerji açısından bakıldığında perdeler termal bariyer görevi görür ve yalıtım sağlar, soğuk aylarda ısı kaybını azaltır ve sıcak aylarda ısı girişini düzenler. Bu termal kontrol yalnızca bir binanın enerji performansını optimize etmekle kalmaz, aynı zamanda iklimlendirme sistemlerine bağımlılığı azaltmayı amaçlayan sertifikaların özel gereksinimlerini de karşılar.

Genel olarak perdelerin olumlu etkisi, sıkı sertifikasyon gerekliliklerini karşılama yeteneklerine yansıyor. Sürdürülebilirlik taahhüdünü desteklemek amacıyla yayınlanan raporda ayrıca çevresel ürün formları ve beyanlar da yer alıyor. Bunlar, her perdenin bileşenlerini, zararlı maddelerin bulunmamasını ve ayrıca çeşitli kuruluşlar tarafından oluşturulan sürdürülebilirlik standartlarıyla ilgili uygulamaları şeffaf ve ayrıntılı bir şekilde aktarır. Faydaları dokümantasyondan uygulamaya ve inşaata kadar görünür ve açıktır.

Perde kullanımıyla elde edilen iyi uygulamalara örnek olarak GCA Architects'in Smart 22@ gibi Leed Platinum V4 ve Well Gold sertifikalı projeleri, sürdürülebilir özellikleri ve yüksek enerji verimliliğiyle öne çıkıyor. Bu binada, optimum güneş enerjisi yönetimine katkıda bulunan, aynı zamanda enerji tüketimini azaltan, ısıtma ve iklimlendirme maliyetlerinden tasarruf sağlayan Bandalux Premium Plus® stor perdeler seçilmiştir.

Mimari açıdan bakıldığında, bir ışık ve ısı kaynağı olarak güneş radyasyonu o kadar güçlü ve aynı zamanda o kadar asil bir fiziksel olgudur ki, ona sürekli olarak çoklu bakış açılarıyla yaklaşılması gerekir. Alberto Campo Baeza'nın da belirttiği gibi: “Işık, kesin olarak kabul edilebilecek belirsiz ve dağınık bir şey değildir.” Bu nedenle, güneş ışığının faydalarının nasıl en üst düzeye çıkarılacağını ve zararlı etkilerinin nasıl azaltılacağını sürekli olarak sorgulamak önemlidir. Buna verilen yanıtlardan biri, yalnızca koruyucu unsurlar olarak değil, aynı zamanda sürdürülebilir binalar için tasarım parçaları olarak da işlev gören perde sistemlerinin kullanılmasıdır.