Sürdürülebilir Mimari Bir Müze: "Insectarium"

Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Montreal Insectarium'un Metamorphosis'i, Kuehn Malvezzi, Pelletier de Fontenay ve Jodoin Lamarre Pratte mimarları ile birlikte peyzaj mimarları Atelier le Balto'nun bir projesi. Etkileyici tasarımları toplumun böceklerle olan ilişkisini dönüştürmeyi hedefliyor.

Yedi yıllık bir tasarım ve inşaat çalışmasının ardından Nisan 2022'de açılan bina, 1990 yılında inşa edilen önceki insektaryumun yerini almış. Insectarium "Yaşam için Alan" olarak da isimlendirilen Espace pour la Vie'nin bir bölümünü oluşturur. Kanada'nın en büyük doğa bilimleri müze kompleksi olup beş bileşenden oluşur: Insectarium, Biodome, Biosphere, Botanik Bahçeleri ve Planetaryum. Sürükleyici mekan teknik güçlüklere yönelik yaratıcı çözümleri ve mimari ile peyzaj arasındaki sinerji sayesinde Ordre des architectes du Québec tarafından 2023 Grand Prix d'excellence en architecture ödülüne değer görülmüş.

Geleneksel müze deneyimini yeniden tanımlamak

Insectarium'un tasarımı müzeler, bahçeler ve seralar gibi doğal dünyanın unsurlarını sergileyen tarihi yapılar temel alınarak oluşturulurken, bu proje genel müze deneyimlerini ve standartlarını altüst eder. Örneğin, Insectarium'da sergiler yapının tasarımına entegre edilmiş. Bu Insectarium'un muhafaza edilmiş böcek koleksiyonunun duvara gömülü iki yatay şerit halinde teşhir edilmesiyle gerçekleştirilmiş. İlk grup böcekleri renklerine göre organize ederken, ikinci grup onları evrimsel başarılarına göre sıralıyor.

Ayrıca mekanda ziyaretçilerin canlı duyusal deneyimler ve bariyersiz ekranlar vasıtasıyla mekanın içine girmelerine imkan veren seçilmiş bir rota bulunuyor. Her ziyaretçi yolculuğuna Pollinator Garden'da başlar ve bitirir. Daha sonra yeraltındaki altı Perceptual Alcoves'a giden Labirent'ten geçerler.

Perceptual Alcoves insan duyularını yanıltmak ve böceklerin duyusal deneyimlerini ve hareketlerini yansıtmak üzere tasarlanmış altı odadan meydana geliyor. Örneğin, ilk oda bir sineğin pikselli görüşünü simüle ederken, bir diğeri bir çekirgenin sesiyle uyumlu olması için titreşimleri güçlendirir. Bir başka oda ziyaretçilerin çubuklara tırmanmasına olanak tanırken, bir sonraki oda ziyaretçileri aynı sürüngenlerin yaptığı gibi daracık alanlardan geçmeye mecbur bırakıyor. Daha sonra ziyaretçiler dünyayı simüle edilmiş UV görüşü ile izleyerek dünyayı bir arı gibi deneyimleyebilir. Nihayet son oda ziyaretçiler tavanda sürünen böceklermiş gibi alanı görsel olarak baş aşağı çeviriyor.

Gezinti insanlara çeşitli yaşam alanlarındaki böcekleri yakından görme olanağı sağlayan ve özel olarak inşa edilmiş seyir kutularına yerleştirilen Tête-à-tête Galerisi'nde bitiyor. Bodrum katındaki alanlardan yeniden çıktıktan sonra ziyaretçiler Grand Vivarium'a yönlendirilir. Burası farklı bitki ve böcekleri ağırlamak için çeşitli mikro iklimler bulunduran ışık dolu bir sera. Kelebekler ve tırtıllar da aralarında olmak üzere birçok böcek bu alanda serbestçe dolaşabilir. Akrepler, dev kırkayaklar ve yaprak kesici karıncalar gibi daha yırtıcı diğer böcekler de cam vitrinlerde sergileniyor. Bu vivaryumlar Grand Vivarium'un botanik peyzaj tasarımına mükemmel bir şekilde entegre oluyor.

Sürdürülebilir tasarım yöntemleri

Sürdürülebilir mimari Insectarium biyo-klimatik anlayışını desteklemek üzere farklı sistemler ve sürdürülebilir uygulamalar içerecek biçimde tasarlanmış. Bu örneklerden biri sera hacmini güneye doğru çevirerek büyük miktarda güneş ışığını yakalamak ve iç mekanları ısıtmakmış. Gelişmiş mekanik sistemler kullanılarak burada üretilen ısı yapının diğer kısımlarına da dağıtılır. Bu yüzden sürdürülebilir mimaride kullanılan pasif sistemler uygulanmış. Diğer sistemler arasında tekstil gölgelikler, jeotermal kuyular, motorlu kepenkler ve yağmur suyu toplama tesisleri bulunuyor. Yaklaşımla daha da uyumlu olarak sürdürülebilir mimari proje genelinde yerel, sürdürülebilir ve VOC içermeyen malzemeler kullanılmış. Bu yüzden sürdürülebilir mimaride kullanılan malzemeler tercih edilmiş. Hatta sürdürülebilir eğitim tasarımına ilişkin çok yönlü anlayışı nedeniyle yapı, LEED Gold sertifikası almak üzere U.S. Green Building Council'e başvurmuş. Bu nedenle yapı sürdürülebilir mimari örneklerden biri.