Gelecekte Neden Hiç Gökdelen Olmayacak?
Nüshet Çamuşoğlu / editor@ekoyapidergisi.org
Neredeyse bir asır önce dünyada tüm inşaat endüstrisini değiştiren yeni bir mimarlık tipolojisi tanıtıldı. 1885'teki Empire State Binası ve Manhattan'daki Chrysler Binası'na kadar gökdelenler güç ve finansal refahın sembolleri haline geldi. Çok geçmeden dünyanın hemen her şehrinde mühendislik standartlarına meydan okuyan modern tasarımlarla inşa ediliyorlardı. Ancak mimari uygulamadaki tüm değişikliklerle birlikte çok eleştirilen ancak sürekli gelişen bu binaların geleceği nedir?
Dünyadaki 7,8 milyar insanın yarısından fazlası şehirlerde ve kentsel alanlarda yaşıyor ve önümüzdeki 20-25 yıl içinde 2,5 milyar kişinin daha onlara katılması bekleniyor. Yüksek binalar özellikle apartmanlar, boş arsa bulmanın zor olduğu yoğun nüfuslu şehirlerde kullanışlıdır. SoHo gibi birinci katın düzenli olarak yaya ve araç trafiğiyle dolu olduğu yerlerde az katlı ticari ve konut binalarının inşası, sakinlerin fiziksel ve ruhsal refahı için yetersiz.Diyelim ki günde 7-8 saatten fazla sürekli görsel dikkat dağıtıcı, aralıksız alay ve kontrol edilemeyen trafik ve farlarla sıkışıp kaldınız.
Bu muhteşem alanlardan yararlanmak için mimarlar, konut sakinlerine bütünsel bir deneyim sağlamak için ticari alanları ve kamu tesislerini konut binalarıyla entegre ederek karma kullanımlı binaları seçmeye başlıyor. Çağdaş projelerin güçlü bir özelliği olan açık teraslı konutlar, konut sakinlerine şehrin koşuşturmacasından uzakta üst düzey ve özel bir buluşma yeri sağlıyor. Görsel estetik açısından bile mimarlar tasarımlarını artık camla çevrili kulelerle sınırlandırmıyor. Peyzajlar, avlular, yerel kaynaklı malzemeler ve yıl boyunca yüksek seviyelerde balkonlar için "rüzgar" çözümleri içeriyor.
Gökdelenlerin şehir için bir sorun olduğu aşikar olmasına rağmen birçok sakin, geliştirici ve hükümet yetkilisi onlara karşı güçlü bir duruş sergiliyor. New York Audubon'a göre, New York'ta her yıl 90.000 ila 230.000 göçmen gece kuşu cam gökdelenlere çarpma ve kaldırımlara düşme sonucu öldürülüyor. Bu nedenle şehirlerdeki fırtınalı havalar ve yapay gece lambaları, kuşların görüşünü karıştırmış ve onları temiz hava yerine binalara yönlendiriyor. Ayrıca New York Times, dünyanın en pahalı mülklerinden biri olan New York'taki 32 Park Avenue sakinlerinin, binanın sarsılması ve elektrik patlaması nedeniyle müteahhitlere 125 milyon dolarlık tazminat davası açtığını duyurdu. Bozuk asansörler, bina sallanmasından kaynaklanan "dayanılmaz" gürültü ve Haziran ayında elektrik kesintisi konut sakinlerini zorluyor.
Gökdelenlerin geleceği ile ilgili tüm dünyada değişimler yaşanıyor. New London Architecture (NLA), Londra'daki yüksek bina gelişiminin durumuna ilişkin yıllık bir anket olan 2021 Yıllık Yüksek Bina Anketi'nin sonuçlarını yayınladı. Raporun ana bulgularından biri, bir önceki yıl kıyasla 2020'de sadece 24 yüksek binanın inşaatına başladığını gösteriyor. Birleşik Krallık hükümeti de yakın zamanda, tasarımın karbon ayak izi ve çevredeki mimari miras üzerindeki potansiyel olumsuz etkiyle ilgili endişeler nedeniyle Foster Partners' Tulip Tower için planlama izni verilmeyeceğini duyurdu. Londra Belediye Başkanı Sadiq Khan'a göre, 305 metrelik kule Londra'nın finans bölgesindeki en yüksek bina olacaktı, ancak şehre çok az fayda sağlayacağı ve Londra silüetini olumsuz etkileyeceği için artık yapılmayacak.
Dünyanın en yüksek kulelerinden bazılarına ev sahipliği yapan Çin ülkedeki enerji tüketimini azaltmak için gökdelenlerin yapımını sınırlamaya karar veriyor. Hükümet devasa gökdelenlere sahip düşük yoğunluklu şehirlerin imkansız olduğunu ve kentsel dokuyu daha iyi tamamlayan başka tipolojilerle değiştirilebileceğini savunarak bu yapıları "işe yaramaz projeler" olarak nitelendiriyor. Ülkenin yeni bina yönetmelikleri, nüfusu 3 milyondan az olan bölgelerde 150 metreden yüksek gökdelenlerin katı bir şekilde sınırlandırılacağını ve 250 metreden yüksek gökdelenlerin yasaklanacağını belirtiyor. 3 milyondan fazla nüfusa sahip şehirlerde hükümet 250 metreden yüksek binaları sınırlamaya karar veriyor.
Günümüzün çevre bilinci ve yoğun nüfuslu bölgelerde yüksek binalara duyulan ihtiyaç göz önüne alındığında yüksek binaların geleceği yüksek ahşap yapılar olabilir mi? Son yıllarda inşaat sektörü gökdelenlerin ve yüksek binaların dünyasını değiştirerek çelik ve betondan yüksek ahşap yapılara geçişe tanık oluyor. 2017'de Kanada Hükümeti, yenilikçi ahşap projeleri ve sistemleri için finansman sağlayan Ahşapla Yeşil Bina (GCWood) programını başlattı. Bu yaklaşımı takiben, Uluslararası Kanunlar Konseyi, masif ahşap yapıların izin verilen yüksekliğini 80 metreye çıkarmak için Uluslararası Yapı Kanununda değişikliği onayladı.
Küresel çevresel kaygılara yanıt olarak Skidmore, Owings & Merrill (SOM), Glasgow'daki 2021 BM İklim Değişikliği Konferansı - COP26'da ekosistemden ilham alan bir mimari konsept olan Urban Sequoia'yı sundu. Tasarım, karbonu tutan ve yeni bir ekolojik ve sürdürülebilir kentsel çevre yaratan biyomalzemeler üreten "inşaat ormanları"nı içeriyor. Proje, dünyadaki tüm enerji ve karbon emisyonlarının yaklaşık yüzde 40'ını ürettiği için inşaat sektörünü dönüştürmeye yönelik küresel ihtiyaca bir yanıttır.