Metaverse'de Kamusal Alan Yaratılabilir Mi?

Nüshet Çamuşoğlu / editor@ekoyapidergisi.org
Metaverse, yaşam şeklimizde devrim yaratmayı vaat ediyor. Sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik (VR ve AR) gibi sürükleyici teknolojileri birleştirerek günlük yaşam şeklimize başka bir katman eklemeyi umuyor. Metaverse, insanların coğrafi kısıtlamalar olmaksızın buluşabilecekleri ve deneyimlerini paylaşabilecekleri sanal alanlar yaratmayı amaçlıyor. Burada olasılıklar sonsuz görünüyor. Bilgi alışverişi, profesyonel iş  birliğinin teşviki, sanatın, eğitimin, kültürün ve hatta siyasi katılımın geliştirilmesi ve demokratikleştirilmesi… Sosyal etkileşim Metavers konseptinin merkezinde yer alıyor.Bu şu soruyu gündeme getiriyor: Yeni sanal alan, kamusal alanın özelliklerini nasıl yansıtabilir?

Şu anda, insanları deneyimlerini paylaşmak için bir araya getiren iki tür medya var. fiziksel medya ve çoğunlukla sosyal ağlar tarafından temsil edilen sanal medya. Fiziksel veya kamusal alan, şehrin en çekici yerlerinden biri. Ancak pandemi herkesi evde kapanmaya zorlarken fiziksel alanın sınırları ortaya çıktıkça, sanal sosyal alanlara geçiş birçok yönden avantajlı oldu. Sanal platformlar herkesin deneyimlerini düzenleyebileceği ve bir dereceye kadar kontrol edebileceği buluşma yerleri haline geldi.

Bağlantı fiziksel konuma bağlı olmadığından, ortak çıkarların ve ilgilerin arasından seçim yapabileceğiniz çeşitli olası bağlantılar sunar. Çevrenin de belli sınırlamaları var. Platformun mimarisi, olası etkileşim türlerini belirler. Ortam, metin, resim veya video biçiminde tamamen iki boyutludur.

Metaverse, bu sınırlamaların her ikisinin de üstesinden gelmeyi ve sürükleyici deneyimler yaratarak, kullanıcıların daha organik ve yapılandırılmamış bir şekilde etkileşim kurmasını vaat ediyor. Metaverse terimi kesin olarak tanımlanamıyor. Ancak kullanıcıların bir aracı olmadan birbirleriyle güvenli ve özel bir şekilde etkileşime girmesine olanak tanır. Yenilikçi bir bilgi depolama yöntemi olan "blok chain" üzerine inşa edilmiştir. Bu sistem, blockchain teknolojisini ve token tabanlı ekonomiyi içeren yeni bir İnternet platformu olan Web 3.0 kavramıyla da bağlantılıdır.

Metaverse Facebook, Instagram, Microsoft Windows gibi bir işletim sistemi değildir. Yavaş yavaş gelişen günümüz internetine benzerdir. Şu anda, Metaverse kavramına uyan birçok platform var. Lakin günümüzün internetinden farklı olarak, birlikte çalışabileceği ortak bir platform yoktur.  Bu platformların her biri kendi yerel ortamını oluşturmakta ve kendi kurallarını belirlemekte özgürdür.

VR ve AR teknolojilerinin gelişimiyle 3D ortamlara doğru kayıyoruz. Bu sanal dünya deneyimi fiziksel dünyada giderek daha fazla yaygınlaşıyor. Çevrimiçi çok oyunculu oyunlar bu platformlara öncülük ediyor ve Metaverse bu sosyal alanları taklit eden ortamlar yaratıyor. Örneğin Decentraland's Genesis City buna bir örnek. Bu sanal şehir 90.000 m2'den fazla araziden oluşuyor ve NFT'ler 16'ya 16 metrekare boyutunda. Parsellerin çoğu özel mülkiyete ait olup kullanıcılar tarafından satın alınırken, parsellerin bir kısmı meydan ve yol olarak korunmakta.

Bu tür platformlar ayrıca sosyal alanların ve kentsel alanların örneklerine benzer. Arazi dağılımı ve bedelsiz yapılaşma olasılığı sanal bir emlak alım satım piyasası oluşturuyor. Gayrimenkul yerleri için bir pazar yeri kuruluyor ve bu yerler etkinlik biletleri, e-ticaret veya reklam geliri gibi NFT'lerin satılmasını içeriyor.. Fiyatlar büyük ölçüde alıcı duyarlılığı tarafından yönlendiriyor. Fiziksel dünyanın modellerini takip edilmediğinden sanal platformlarda piyasa değişkendir.

Sanal platformlarda kimlik ve kişisel alan sorunları da farklı şekilde çalışır. Fiziksel (kamusal) alanda belli kurallar zincirleri ve insanların üstlendikleri sorumluluk vardır. Metaverse gibi platformlarda dijital dünyaya benzer olanı uyarlamanın zor olduğu kanıtlandı. Sosyal medyada ortaya çıkan sorunları Meta gibi şirketler, kullanıcıları istenmeyen etkileşimlerden korumak için 4 metrelik kişisel sınır uygulaması getirdi. Şu anki mevcut Metaverse platformları, Metaverse'in ne anlama gelebileceğine dair bir bakış sunuyor. Neticede Metaverse büyük vaatlerle hızla gelişen bir alandır. Öngörülen yararların çoğu gelecekte belli olacak. 

Metaverse  sosyal yaşamın belirli alanlarına erişim sağlayabilir. Yüz yüze etkileşim veya görüşmenin temel yerini almak yerine ayrı bir varlık olarak görülmeli. Bu yeni sanal alanın kendine has riskleri ve zorlukları var. Sosyal açıdan sorumlu bir amaç için geliştirildiğinden sosyal, ekonomik ilerleme açısından büyük bir potansiyel sunar.