Metaverse' ye Adım Adım: Dijital İkiz Nedir?

Dijital ikiz (digital twin), fiziksel bir ürünün ya da bir hizmetin, gerçek dünyadaki davranışının ve oluşturduğu sonuçların sanal bir modeli olarak tanımlanır. Daha basit bir anlatımla dijital ikiz; sürecin, ürünün ya da servisin sanal bir modelidir.

Mimarlık ve Dijital İkiz

Dijital İkiz olgusunun ortaya çıkması, şehir planlaması açısından büyük bir değişimin habercisi oldu. Şehir perspektifinde baktığımızda; dijital ikiz kavramı, bir şehri dinamik ve sanal biçimde modellemektir. Bu şekilde dijital ikiz, bir şehrin tarihi dokusundan başlayıp yeni yapılan inşaatına ve toplu taşımasına kadar, her unsurun tek bir üç boyutlu modelde incelenmesini sağlar. Bunun yanı sıra bize doğal mimari etmenler ile ilgili bilgi verir, mesela peysajla ilgili kilit unsurları bize sunar. Aynı zamanda gün boyunca ışığın hareketi, oluşan gölgeler, değişen bitki örtüsü gibi genellikle gözden kaçan koşulları da bize veri olarak gösterir. Bunların tümü, şehir planlamasının daha iyi bir ön sürecine katkıda bulunur.

Dijital İkiz Bir Arşivdir: Geçmişin, Bugünün ve Geleceğin Arşivi

Dijital ikiz üç temel bileşenden oluşur: Görselleştirme, tahmin ve teşhis. Mesela, şehir manzarasındaki değişikliklerin, yürürlüğe girmeden önce simüle edilmesi ve test edilmesi için bir fırsat sunar. Ya da bir yapıdaki değişikliklerin, çevresini nasıl etkileyebileceğini potansiyel olarak tahmin edebilir. Özünde, durağanlığı azaltan ve şehrin gelişmeye devam etmesini sağlayan, dikkatli bir şehir planlamasının üstün bir yöntemidir.

Dijital ikiz kavramı, hem büyük hem de küçük ölçekli bina projelerinin kullanımı için her anlamda faydalıdır. Fiziksel alanı sanal bir model olarak sunan bu modelle, gerçek zamanlı verilerin güncel kalmasını sağlayabilirsiniz. Bina üretiminde genellikle BIM'in (Yapı Bilgi Modellemesi) yaygın kullanımı görülmektedir. Bu üretimde kullanılan bilgi modellerini güncellemek için, dijital ikizin gerçek zamanlı geri bildirimlerinden faydalanabilirsiniz. Çünkü bu bilgilere ne kadar hızlı erişirseniz, proje sonucu bir  o kadar hızlı ve başarılı olur.

Şehir planlamasında dijital ikiz uygulanması, tasarımcılara birçok avantaj sağlar. Örneğin dijital ikiz ile, binaların zaman içinde değişen yapısal bütünlüğü ölçülebilir. Yine aynı şekilde, binanın karbon emisyonları ve enerji tüketimi ölçülerek, önemli maliyet hatalarının önüne geçilebilir. Bu şekilde dijital ikiz,  bir bina için gerek uzun gerekse kısa vadeli yansımaları dikkate alarak, geleceğin şehirlerinin gelişmesindeki büyük ölçekli kararlarda rol oynayabilir.

Hot Data Kullanımı

Peki, dijital bir ikiz, bu kadar çok bilgiyi tam olarak nasıl toplar? Bunun için; erişilebilir, uygulanabilir ve modelle ilgili verileri tanımlayıcı bir terim olan 'hot data' formunu kullanır. Devam etmeden önce Hot Data( Sıcak Veri) ve Cold Data (Soğuk Veri) farkını anlatalım.

Binalar ve sistemler, bazen verileri erişilebilir veya işlem yapılabilir hale getirmeden toplar. Bu erişilemeyen verilere “cold data” denir. Binanın bize sağladığı bu verileri erişilebilir ve kullanılabilir hale getirmeye de “hot data” denir. Bahsettiğimiz dijital ikiz, hot data ile ilgilenir.

Bu verilerin çoğu, nesnelerin interneti olarak tanımlayabileceğimiz IoT cihazları tarafından toplanır. Bu cihazlar; hava kalitesi, nem, sıcaklık vb. ile ilgili dahil olmak üzer birçok bilgiyi toplayabilen fiziksel sensörlerden veri alır. Hatta binayı kullanacak kişi dayısı dahi, bu cihazlar yardımıyla saptanabilir. Tasarım sürecinde kullanıcı merkezli bir yaklaşımın önemli olduğu düşünüldüğünde; dijital ikiz inşa edilen çevreye önemli ölçüde fayda sağlayabilir. Bu şekilde, mimarlığın insanlara yönelik taleplerine daha iyi yanıt vermek için, kanıta dayalı bir tasarım sunar.

Dijital İkiz Örnekleri

Geliştirme aşamasında olan bu Dijital İkizin en iyi örneği, mühendis Moaz Khabiaty'nin tasarladığı  Şam kentidir. Moaz, kentin altyapısını sanal gerçeklikle iyileştirmeyi amaçlar. Bu doğrultuda Moaz, dijital ikizin sınırsız doğasının, Şam’ın yıkılan şehir manzarasının yeniden geliştirilmesine ilişkin görüşlerini sunmalarına izin vereceğini umuyor. Çünkü gelecekte  akıllı bir şehir inşa etmek istiyorsanız, şehirdeki kullanıcı taleplerinin yansımasını ile bu yansımalarla şehrin yeniden yapılanmasını göz önünde bulundurmalısınız.

BIM sürecinde şart koşulduğu üzere, proje tamamlandıktan sonra gelen herhangi bir olumsuz geri bildirim, proje için bir negatif yön olarak kabul edilir. Dijital ikiz, herhangi bir proje uygulanmadan önce değişikliklerin yapılmasına izin vererek, bina performansıyla ilgili olarak bize sürekli bir geri bildirim döngüsü sunar. Tabi, yeni olan bu modelle ilgili birçok soru işareti de mevcut: Bu modelin geleceği potansiyel bir yapay zekâ mı? Yoksa bu model kentsel dönüşüm için yeni bir uygulama yöntemi mi olacak? Henüz bilinmiyor.

BuildMedia tarafından sunulan bir örnek olan Wellington, Yeni Zelanda'nın dijital ikizini içerir. Bu ikiz, Yeni Zelanda ile ilgili alınacak kararlarda şehir sakinlerinin fikirlerinin alınmasını sağladı. Böylelikle ikiz, şehrin alacağı büyük ölçekli kararda büyük ölçüde rol oynadı.Wellington, sadece vatandaşlara fikrini sormakla kalmadı, aynı zamanda şehir planlaması açısından etkili bir pazarlama aracı da oldu.

Çok Yönlülük

İkiz, tasarladığımız binalardaki beklenmedik senaryoları simüle ederek, kentsel çevredeki verimsizlikleri görmede etkili olabilir. Yani, bize potansiyel bir felakete dair bir fikir sunarak, yapılı çevremiz için daha dayanıklı bir gelecek sağlayabilir. Bu sayede, savunmasız olabilecek herhangi bir altyapının altı çizilebilir ve afet azaltma yoluyla uygun şekilde yönetilebilir. Acaba dijital ikizlerin yaygın kullanımı, pandemi açısından da faydalı olabilir mi?

Başka bir dijital ikiz örneği Çin’den geldi. Çin merkezli 51 World şirketi, Şanghay şehrinin dijital ikizini yarattı. Bu modeli yaratmak için, Sensörler, dronlar ve uydular kullanılarak sıcak verilerden yararlanıldı. Model, doğal afetler (sel planlaması dahil) için bir risk değerlendirmesi ve yeni yapıların etkisini ölçmek gibi birçok alanda kullanıldı. Buradan, modelin çok yönlü yapısını ve çözüm odaklılığını görebiliyoruz.

Dijital ikiz, temelde geleceğin şehridir; şehir planlamasında ileri düzeyde karar vermeye olanak tanır. Bu model, zorlayıcı doğasına rağmen; yapılı çevreyi görselleştirme ve  yeni paradigmalar sunma gibi yeteneklere sahiptir. Fiziksel formun olmadığı mimari düşünün. Belki de bu model metaverse'nin kendisine doğru bir adımdır.