Onlar “Sokak Bizim!” Dediler

Ayda bir gün sokakların araç trafiğine kapatılmasını sağlayarak bizlere sokakta da bir yaşam olduğunu hatırlattılar, mahalleyi sokağa çağırarak 'bol katılımlı projeler' istediler, tüm bunları yaparken 'yayaba'larını kenara park edip kendileri de sokağın tadını çıkarmayı ihmal etmediler! Sokak Bizim Derneği kurucularından Damla Özgü Yıldız, derneği ve aktivitelerini bizim için anlattı.

SOKAK BİZİMHepimiz evimizden iş yerimize, okulumuza, alışverişe giderken hem yaya olarak, hem bir toplu taşıma aracındayken, hem de arabamızı kullanırken ulaşım sorunlarıyla iç içe yaşıyoruz. Toplu taşıma araçlarının ve sisteminin yetersizliği sebebiyle kapılardan taşan insanlarla dolu otobüslerle bir yerden bir yere ulaşabilmeye çabalıyoruz. Özellikle de yaya olarak bir yere ulaşmaya çalıştığımızda gerek arabaların kaldırımlarda park etmesi, gerekse alt yapıdaki eksiklikler ve en çok da yaya güvenliği odaklı politikaların olmayışı yüzünden zorluklarla karşılaşıyoruz.

Dahası şehir yaşantısının önemli bir parçası ve ortak kullanım alanı olan sokaklar gün geçtikçe insan odaklı olmaktan uzaklaşıyor, sokaklara insanlar yerine otomobillerin hakim olduğu görülüyor, bu nedenle de sokaklar asıl işlevi olan insan etkileşim alanları olmaktan çıkıyor. Bunun yanı sıra trafik kazaları da gittikçe ciddi boyutlara ulaşıyor. Ve hepimizin içinde bulunduğu bu sorunlara yerel yönetim ve sivil toplumdan çok az duyarlılık gösteriliyor, çözümler üretilmiyor. Halbuki ulaşımdaki bu sorunlar çözümsüz değil!

Carfree Konferansı

Dünya Otomobilsiz Şehirler Ağı (World Carfree Network), otomobil kullanımına alternatif olarak, sağlıklı çevre ve toplum için yürüme, bisiklet ve toplu taşımı destekleyen, şehirlerde daha az otomobil kullanımını hedef alan kişi, kurum ve grupların ortak hareket etmesini amaçlayan uluslararası bir ağdır. Her yıl farklı uygulamaların paylaşılması ve sonuçlarının tartışılması için, Dünya Otomobilsiz Şehirler Ağı içinde yer alan farklı ülkelerden organizasyonların bir araya geldiği konferansların yedincisi 27-31 Ağustos 2007 tarihlerinde İstanbul’da düzenlenmiştir.

Konferansın teması “İklim Değişikliğinde Yaşanabilir Bir Gelecek Kurmak” olarak belirlendi.

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü öğretim görevlisi Yard. Doç. Dr. Kevser Üstündağ, gerçekleştirdiği “İnsan Merkezli Ulaşım” çalışmaları kapsamında World Carfree Network ile bağlantıya geçerek, Network’un düzenlediği “Towards World Carfree Cities” konferansının 2007 senesinde Türkiye’de yapılmasını sağlayarak organizasyonunu üstlendi. Organizasyon aşamasında, içinde Suat Ayöz Trafik Mağdurları Derneği başkanı Yeşim Ayöz’ün de bulunduğu ve çoğu gönüllü öğrencilerden oluşan bir ekip olarak biraraya geldik.

Konferansın bir ürünü olarak ”Ayda Bir Gün Sokak Bizim” Etkinlikleri pilot proje olarak gerçekleştirilmeye başlandı ve Şişli’de dört farklı sokakta uygulandı. Bu projenin başarısı, Sokak Bizim Derneği’nin kurulmasının temellerini attı.

Ayda Bir Gün Sokak Bizim!

Ulaşımdaki problemlerden yola çıkarak bu sorunlara dikkat çekmek, bu konuda toplumsal bir farkındalık yaratmak ve sivil toplum örgütlerinin de desteğini alarak ulaşımda alternatif çözümler üretmek amacıyla gerçekleştirdiğimiz “Ayda Bir Gün Sokak Bizim”, 2007 yılında pilot proje olarak başladı. İnsanların sokaklardaki bu sorunları fark etmesini ve çözüm geliştirilebileceğini görmesini sağlamak amacıyla düzenlemeye başladığımız etkinliği, 2007 senesinde Şişli belediyesi sınırları içerisindeki Abdi İpekçi Caddesi, Atiye Sokak, Kurtuluş Türkbeyi Sokak ve Halit Rıfat Paşa olmak üzere dört farklı sokakta gerçekleştirdik.

“Ayda Bir Gün Sokak Bizim” etkinliği boyunca belirlenen saatler arasında sokak araç trafiğine kapatılarak yayaların, bisikletlilerin, engellilerin kullanımına açılıyor. Böylece sokak sakinlerine evlerinin önünde rahatça yürüyebilme, bisiklete binebilme, oyun oynayabilme, spor ve piknik yapabilme imkanları doğuyor. Ayrıca gün boyunca çocuklara yönelik trafik eğitimi ve resim atölyesi, her yaştan katılımcı için de müzik dinletileri,tiyatro gösterileri, pilates ve yoga gibi aktiviteler de düzenleniyor. İnsanlar bir günlüğüne de olsa gönüllerince kullanabilecekleri, güvenli ve yaşanabilir bir sokağa sahip oluyorlar. Yani “O sokakta arabalar olmasaydı nasıl bir yaşam alanı oluşabilirdi?” sorusuna cevap bulunuyor.

2007’deki “Towards World Carfree Cities” konferansından sonra 2008’e kadar ara verilen etkinliklerin 2008’in sonlarına doğru tekrar başlatılması gündeme geldi ve Sokak Bizim Ekibi’nin öncülüğünde “Ayda Bir Gün Sokak Bizim Platformu” kuruldu. Bu platform çatısı altında Suat Ayöz Trafik Mağdurları Derneği, Bisikletliler Derneği, Yaya Derneği, Alternatif Yaşam Derneği, Türkiye Omurilik Felçlileri Derneği, Türkiye Sakatlar Derneği gibi pek çok sivil toplum kuruluşu etkinliklere katıldı. 2009 senesi boyunca Caddebostan, Kuzguncuk, Fatih, Cihangir, Etiler’de, 2010 yılında ise Zeytinburnu, Anadolu Hisarı gibi İstanbul’un bir çok farklı semtinde etkinlikler düzenledik.

“Ayda Bir Gün Sokak Bizim” etkinliğini gerçekleştirdiğimiz sokaklardan Şişli’deki Abdi ipekçi Caddesi, Atiye Sokak ve Kadıköy Caddebostan’daki İskele Sokak’ta etkinlikten bir süre sonra belediye tarafından kalıcı düzenlemeler yapılmıştır. Abdi ipekçi Caddesi ve İskele Sokak’ta trafik yavaşlatılmış, kaldırımlar genişletilmiş, peyzaj düzenlemesi yenilenmiş ve yaya dostu sokaklar yaratılmıştır. Atiye Sokak ise tamamen araç trafiğine kapatılarak yayalaştırılmış, peyzaj düzenlemesi ile bambaşka bir görünüme kavuşmuştur. Bu başarılı değişim süreçleri “Ayda Bir Gün Sokak Bizim” etkinliklerinin yarattığı etkinin başarısını göstermektedir.

Sokağını Yaşa

YKM Fırsatın Varken Sesini Duyur proje yarışmasının kazananları arasında yer alan “Sokağını Yaşa” projesi, Sokak Bizim Derneği üyeleri Arzu Erturan, Melike Selin Durmaz, Damla Özgü Yıldız ve Serim Dinç tarafından hazırlandı.

Sokak kültürünü canlandırmayı, yaya öncelikli erişimi ve sokağı yaşamak için alternatif çözüm önerileri sunmayı amaç edinen “Sokağını Yaşa” projesi, otomobil öncelikli ulaşımın yarattığı sorunlar ile baş etmenin ilk adımı olarak herkesi sokağa çağırmak ve sokak yaşamının keyifli yönlerine dikkat çekmek istedi.

Sokağını Yaşa Proje Ekibi ve YKM çalışanlarının gönüllü katılımıyla Haziran 2011 itibariyle yürütülmeye başlandı. Kadıköy Belediyesi’nin desteği ve mahalle sakinlerinin katılımıyla belirlenen sokaklarda, eğlenceli, eğitici, yol gösterici ve yaratıcı etkinlikler gerçekleşti, bu etkinlikler sonucunda ise süreci anlatan bir rehber oluşturuldu.

Yeldeğirmeni Mahallesi’ne İlk Adım: “Aklımdaki Mahallem”

Yeldeğirmeni’nin günümüze kadar gelen tarihi dokusu ve kendine özgü mahalle kimliğinin korunması ve yaşatılması için Kadıköy Belediyesi ve ÇEKÜL Vakfı ortaklığı ile Ağustos 2010 yılında başlanan Yeldeğirmeni / Rasimpaşa Mahalle Canlandırma Projesi’nde, tarihi mahallenin yaşayanlarıyla beraber bol katılımlı bir proje süreci arzu ediliyordu.

Bu projede tarihi mekanlara ve sokaklara sahip olan Yeldeğirmeni Mahallesi’nin hak ettiği değere kavuşması, yaşanılabilir ve elverişli kamusal alanların yaratılması için bir yöntem geliştirmenin gerekliliği üzerine Sokak Bizim Derneği üyeleri olarak bilişsel haritalama yöntemini sunduk. Bu yöntem ile elde edilecek sonucun, mahallede gerçekleşecek çalışmalara altlık sağlayarak, sağlıklı ve katılımlı bir sürecin ilk adımı olacağını belirttik.

Otomobilsiz Hayat Oh Ne Rahat!

Avrupa Hareketlilik Haftası ve 22 Eylül’de kutlanan Dünya Otomobilsiz Gün (World Carfree Day) sebebiyle Sokak Bizim olarak otomobil değil insan odaklı şehir planlamasının önemine ve sürdürülebilir ulaşım seçeneklerine dikkat çekmek amacıyla 22 Eylül 2012 tarihind YAYABA’mızla birlikte Kadıköy Moda Caddesi’ndeydik.

Broşür ve el ilanlarının bastırılması, afişlerin hazırlanması ve piknik için alışveriş yapılmasının ardından bisikletlerimizle geldiğimiz Kadıköy Lisesi önünde buluştuk ve YAYABA’mızı kurmaya başladık. Saat 13.00 itibariyle hazır olan YAYABA’mızı süsledikten sonra cadde üzerinde park yeri arayışımız başladı. Kısa bir bekleyişin ardından YAYABA’mızı park ettik ve keyifli bir etkinliğe yelken açtık. YAYABA içerisinde bir otomobilin kapladığı alanda kaç insanın bir araya gelebileceğini göstermek adına gün boyu canlı müzik eşliğinde piknik yaptık. Cadde sakinleri ile sohbet ettik ve bir taraftan Avrupa Hareketlilik Haftası ve Otomobilsiz Gün ile ilgili bilgi verdik. Özellikle çocukların yoğun ilgisini çeken YAYABA’da gün boyu Suna Selen, Halil Sezai ve Gonca Vuslateri gibi birçok ünlü ismi de ağırladık.

Röportajlarımız

Derneğimizin faaliyetlerinden birisi de röportajlarımız. Bogota Eski Belediye Başkan'ı Enrique Penalosa, Ayla Algan, Zeynep Tanbay, Mehveş Evin, Oktay Ekinci, Uğur Yücel, Gündüz Vassaf ve Bennu Yıldırımlar gibi birçok ünlü isimle sokağı, sokak kültürünü, ulaşım sorunlarını ve ulaşım nasıl olmalı konularını konuştuk.

Tüm bu röportajları, etkinliklerimize ait detaylı bilgileri ve sokak bizimcileri www.sokakbizim.org sitemizden inceleyebilirsiniz.