Turizm İşletmelerinde Yeşil Yıldız Uygulaması
Kerem Arısoy, Best Enerji
Her yıl büyüyen Turizm sektöründe çevrenin korunumu ve enerji verimliliği konusunda potansiyel oldukça fazladır. Turizm sektöründe başı çeken otellerin, çevreye büyük oranda etkileri bulunmaktadır.
Küresel Isınma
James Watt’ın 1765 yılında buhar makinesini keşfetmesi ve bunun bir enerji kaynağı olarak kullanılması ile Sanayi Devrimi başlamıştır. Dünyada, sanayi devriminin başlaması ile beraber enerji ihtiyacı ve buna bağlı olarak enerji tüketimi hızla artmıştır. Artan enerji ihtiyacı fosil yakıtlardan karşılanmış ve böylelikle doğanın kirletilmesinin ilk adımları atılmıştır.
İnsanoğlu, 200.000 yıldır dünya üzerinde varlığını sürdürmektedir ve özellikle son 150 yılda, dünyaya 200.000 yıldır vermediği zararın kat kat fazlasını vermiştir.
Çünkü doğanın milyonlarca yıldır toprağa hapsettiği karbonu, topraktan çıkarıp yakıt olarak kullanarak tekrar atmosfere salmaktadır.
İnsanoğlu doğanın dengesini bozarak, atmosferi ve temiz su kaynaklarını kirlettiğini, küresel ısınmaya sebep olduğunu, diğer yaşam formlarına zarar verdiğini geç olsa da kabul etmek zorunda kalmıştır.
Günümüzde, enerji ihtiyacı hala hızla artarken doğal kaynaklar hızla tükenmekte ve doğa alarm vermektedir.
Dünyada Durum:
Dünya genelinde, son yıllarda doğanın alarmına kulak verilmiş ve bu konuda çalışmalar yapılması için düğmeye basılmıştır. Bu kapsamda Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi kapsamında Kyoto Protokolü imzalanmıştır. Bu protokolü imzalayan ülkeler, karbon dioksit ve sera etkisine neden olan gazların salınımını azaltmaya veya bunu yapamıyorlarsa salınım ticareti yoluyla karbon azaltım sertifikası satın almaya söz vermişlerdir. Protokol, ülkelerin atmosfere saldıkları karbon miktarını 1990 yılındaki düzeylere düşürmelerini gerekli kılmaktadır. 1997’de imzalanan protokol, 2005’te yürürlüğe girebilmiştir. Kyoto Protokolü şu anda 160 ülkeyi kapsamaktadır. Dünyaca kabul görmüş LEED ve BREEAM gibi yeşil bina akreditasyonları da ağırlıklı olarak çevre ve enerji verimliliğine odaklanmaktadır.
Türkiye’de Durum
Türkiye’de ise, çevreyi koruma, enerji verimliliği sağlama, sera gazı salımlarını azaltma adına birçok adım atılmıştır. Çevre Kanunu, Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği, TS EN ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi, Enerji Verimliliği Kanunu, Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanılmasında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik, Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği vb. birçok yasal mevzuat hazırlanmıştır. Ayrıca, Kyoto Protokolüne katılmanın uygun bulunduğuna ilişkin kanun tasarısı 05.02.2009 tarihinde, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaşmıştır. Ülkemizde LEED ve BREEAM gibi akreditasyonlar da özel sektör tarafından oldukça ilgi görmektedir.
Turizm Sektörü
Her yıl büyüyen Turizm sektöründe ise çevrenin korunumu ve enerji verimliliği konusunda potansiyel oldukça fazladır. Turizm sektöründe başı çeken otellerin, çevreye büyük oranda etkileri bulunmaktadır. Örneğin standart dört kişilik bir aile günde yaklaşık 450 litre su harcarken, lüks bir resort otel odasındaki bir misafir ise gecede ortalama 1.000 litre su harcamaktadır. Ayrıca otellerdeki kişi başına düşen enerji tüketiminin konutlara nazaran 2-3 kat daha fazla olduğu tahmin edilmektedir.
Hal böyleyken, turizm sektöründe ‘sürdürülebilir turizm’ tanımı ön plana çıkmaktadır. Sürdürülebilir turizm kısaca; turizmin faaliyetleriyle çevreye verdiği olumsuz etkilerinin, enerji, su ve atık yönetimi gibi yöntemlerle azaltılması ve ayrıca ürün ve hizmet sağlamada bölge kaynaklarından öncelikli faydalanılarak istihdam fırsatları sunulması ve ekonomik katkılar sağlanmasıdır.
Yeşil Yıldız Projesi
Günümüzde küresel ısınmanın dünyayı ciddi anlamda tehdit etmesi ve sürdürülebilir turizm kavramının gündeme gelmesi ile ülkemizde Kültür ve Turizm Bakanlığı, dünyanın değişik bölgelerinde yapılan sürdürülebilir turizm uygulamalarını ve Türkiye’nin şartlarını değerlendirerek, 2008 yılında ‘Turizm İşletmesi Belgeli Konaklama Tesislerine Çevreye Duyarlı Konaklama Tesisi Belgesi Verilmesine Dair Tebliğ’i düzenlemiş ve “Yeşil Yıldız” projesini hayata geçirmiştir.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın başlattığı “Çevreye Duyarlı Konaklama Tesisleri – Yeşil Yıldız” projesi kapsamında, Bakanlık, belgeli konaklama tesislerine, belirlenen kriterlere uymaları koşuluyla verilen mevcut Turizm İşletmesi Belgelerindeki yıldızların yeşil olarak gösterildiği ve üzerinde çevreye duyarlı tesis ibaresinin yazıldığı bir plaket vermektedir.
‘’Yeşil Yıldız’’ uygulaması, “Çevrenin korunması, çevre bilincinin geliştirilmesi, turistik konaklama işletmelerinde çevreye duyarlı yapılaşmanın ve işletmecilik özelliklerinin teşvik edilmesini” amaçlamaktadır.
Ayrıca ‘’Su tasarrufunu, enerji verimliliğinin arttırılmasını, çevreye zararlı maddelerin tüketiminin ve atık miktarının azaltılmasını, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının teşvik edilmesini, konaklama işletmelerinin yatırım aşamasından itibaren çevreye duyarlı olarak planlanmalarını, turistik tesisin çevreye uyumunu, çevreyi güzelleştirici düzenleme ve etkinlikleri, ekolojik mimariyi, çevreye duyarlılık konusunda bilinçlendirmeyi, eğitim sağlanmasını, ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılmasını ve Kültür ve Turizm Bakanlığının 1993 yılından itibaren bu konudaki tecrübelerini, ilgili kurum ve kuruluşların görüşlerini ve bu konudaki AB kriterlerinin (Eco-label) genelini’’ içermektedir.
Yeşil Yıldız Puanlama Sistemi
Uygulamada yeşil yıldız sertifikası almak isteyen oteller tatil tesisi ve şehir tesisi olmak üzere ikiye ayrılmakta ve sınıfına göre alması gereken asgari puanlar belirlenmektedir.
Tesisler sınıflandırma formundaki 122 farklı konudan puan alabilmektedir.
Bu 122 konunun 8 tanesi temel kriterdir ve tesisin değerlendirilmeye alınabilmesi için öncelikle turizm işletmesi belgeli konaklama tesisi olması ve temel kriterleri mutlaka yerine getirilmiş olması gerekmektedir.
Tesisin değerlendirmeye alınması için yerine getirmesi gereken temel kriterler aşağıdaki gibidir;
a) İşletmelerin çevre politikası ve eylem planının olması.
b) Tesiste eylem planını uygulayacak özel bir yetkilinin olması veya işletmede uygulamadan sorumlu bir yetkili ile birlikte, bu hizmetin bir uzmandan veya uzman firmadan alınması.
c) İşletme tarafından, çevre bilincinin artırılması, çevresel tedbirlerin ve eylem planının uygulanmasını temin etmek için personele eğitim verilmesi.
d) Çevreye duyarlı atık su planının bulunması.
e) Turizm konaklama işletmesinde kullanılan tüm tesisat, teçhizat ve donanımların koruyucu bakım ve onarımının periyodik olarak yaptırıldığına dair kayıtların tutulması.
f) İşletmenin, su tüketimi, ısıtma ve soğutma için enerji tüketimi, elektrik tüketimi ve genel enerji tüketimi konusunda verileri toplaması ve izlemesi.
g) İşletmede kullanılan kimyasal maddelerin izlenmesi ve verilerin toplanması.
h) Tesiste ortaya çıkan atık miktarının izlenmesi ve verilerin toplanması.
Sınıflandırma formunun ana başlıkları ve bu başlık konularının puanları aşağıdaki gibidir.
a) Genel Yönetim (13 konu üzerinden 72 Puan)
b) Eğitim (6 konu üzerinden 17 Puan)
c) Tesisin Yatak Odalarındaki Düzenlemeler (23 konu üzerinden 70 Puan)
d) Tesisin Çevreye Uyumu, Çevreyi Güzelleştirici Düzenleme Ve Etkinlikler (6 konu üzerinden 27 Puan)
e) Ekolojik Mimari (8 konu üzerinden 42 Puan)
f) Enerji (22 konu üzerinden 178 Puan)
g) Su (16 konu üzerinden 57 Puan)
h) Deterjanlar, Dezenfektanlar Ve Tehlikeli Kimyasal Maddeler (6 konu üzerinden 16 Puan)
i) Atıklar (12 konu üzerinden 53 Puan)
j) Diğer Hizmetler (10 konu üzerinden 51 puan)
Görüldüğü üzere enerji konusu toplamda 178 puanla başı çekmektedir. Sadece temel kriterler yerine getirildiğinde ise en az 44 puan alınmış olunacaktır.
Yeşil Yıldız Başvuru ve Değerlendirme Aşaması:
Yeşil yıldız sertifikası için başvuru yapılmadan önce mutlaka bir uzmandan destek alınmasını ve bu uzman önderliğinde çevre mühendisi, enerji yöneticisi, genel yönetim, teknik, finans, kat hizmetleri, mutfak ve çamaşırhaneden yetkililerin bulunduğu bir takım oluşturulmasını önermekteyiz.
Başvuru yapılmadan önce tesisin mevcut durumu analiz edilmelidir. Bu kapsamda temel kriterleri yerine getirip getirmediği, mevcut durumda alacağı puan hesaplanmalı ve taban puana ulaşmak için yapılması gerekenler belirlenmelidir. Başvurudan önce taban puana ulaşmak ve hatta geçmek için yapılması gerekenler mutlaka uygulamaya konulmalıdır.
Ardından başvuru dilekçesi ve temel kriterlerin yerine getirildiğini gösterir evraklar ile beraber Kültür ve Turizm Bakanlığı, Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğüne başvuru yapılır.
Programa alınan tesislerde, 2 bakanlık kontrolörü ile turizm belgeli tesislerin oluşturduğu birliğin 1 temsilcisinden oluşan Sınıflandırma Komisyonu sınıflandırma formunu uygular. Sınıflandırma formunun uygulanması sonucunda verilen puanların ortalaması alınarak, tesis için belirlenmiş asgari puanı aşıp aşmadığı tespit edilir. Belirlenmiş asgari puanı aşan tesislere Çevreye Duyarlı Konaklama Tesisi Belgesi düzenlenir.
Simgesi yıldız olan konaklama tesislerinin plaketlerinde sınıflarını gösteren yıldızlar yeşil renkli düzenlenir ve plaket üzerinde Çevreye Duyarlı Tesis ibaresi yer alır.
Bakanlıkça Yeşil Yıldız alması uygun bulunan tesisler 2 yılda bir denetlenecek ve asgari puanı hala sağlayıp sağlamadığı kontrol edilecektir. Asgari puanı sağlayan tesislerin belge süresi 2 yıl daha uzatılacaktır.
Yeşil Yıldız Faydaları ve Yeşil Yıldızlı Tesislere Elektrik Desteği
Çevreye Duyarlı Konaklama Tesisi Belgesini alabilmek için yapılan çalışmalar, tesise, tesisin bulunduğu bölgeye, bölge ekonomisine, ülke ekonomisine ve doğaya fayda göstermektedir. Ayrıca, Kültür ve Turizm Bakanlığı Çevreye Duyarlı Konaklama Tesisi belgesi alınması konusunda işletmeleri desteklemekte ve cesaretlendirmektedir. 6 Eylül 2013 tarihli Resmi Gazetede ‘Çevreye Duyarlı Konaklama Tesisi Belgeli İşletmelere Elektrik Enerjisi Desteği Hakkında Karar’ın yürürlüğe konulması hakkında karar yayımlanmıştır.
Buna göre, Çevreye Duyarlı Konaklama Tesisi Belgesi ile belgelendirilmiş turizm işletmelerine verilecek elektrik desteği miktarı; tesisin bulunduğu ildeki mesken ve sanayi abonelerine uygulanan tarifelerden en düşüğü ile kendi abone grubuna uygulanan tarife arasındaki fark kadar olacaktır. Elektrik enerjisi desteği ödemeleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı bütçesinden karşılanacaktır.
Yeşil Yıldız İle;
a)Enerji teşvik ve desteklerinden yararlanılabilmesi sağlanır.
b)İşletme ölçeğinde maliyetler orta vadede azalır, su ve enerji tasarrufu sağlanır.
c)İşgücünün optimal kullanımı sağlanır.
d)Çevreye zarar veren maddelerin tüketimi ve çevreye verdikleri zarar azalır.
e)Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı teşvik edilmiş olur.
f)Geri dönüşümlü maddelerin kullanımı teşvik edilmiş olur.
g)Tesisler ve çevre arasındaki uyum artar.
h)Yatırımlar yapılmadan önce çevre duyarlı olarak planlama yapılır.
i)Pazarlama aşamasında avantaj sağlar.
j)Çevresel duyarlılık konusunda bilincin artmasını sağlar.
Yeşil Yıldız Sahibi Tesisler
Temmuz 2014 tarihi itibariyle, Türkiye’de Turizm İşletme Belgeli 3.943 tesis bulunmaktadır. Bu tesislerin 97 tanesi Yeşil Yıldız sahibidir.
Yeşil Yıldız sahibi 97 tesisin illere göre dağılımını aşağıdaki grafikten görebilirsiniz. Antalya toplamda 51 tesis ile başı çekmekte olup, arkasından İstanbul, İzmir ve Muğla gelmektedir.
Firmamız BEST Enerji Yönetimi, otellere verdiği enerji etüdü, enerji yönetimi, enerji kimlik belgesi ve yeşil bina danışmanlığı hizmetleri haricinde çevreye duyarlı konaklama tesisi danışmanlığı hizmeti de vermektedir.
Çevreye Duyarlı Konaklama Tesisi çalışmalarımızda tesisin tüm başvuru sürecini yönetmekte, gerekli eylem planının hazırlanması, politikanın oluşturulması, amaç ve hedeflerin belirlenmesi, enerji, kimyasal atık ve su tüketim raporlarının oluşturulması, atık su eylem planının oluşturulması, broşür ve duyuru içeriklerinin hazırlanması, başvuru dosyasının hazırlanması çalışmalarını üstlenmektedir.
Tesiste görevlendirdiğimiz Enerji Yöneticileri vb. uzmanlarımız, öncelikli olarak tesisisin mevcut durum analizini yapmakta ve tesisin mevcutta aldığı puanı hesaplamaktadır. Asgari puanın yakalanması için yapılması gereken en pratik uygulamaları ve uygulanması halinde tesisin yararına olacak noktaları belirlemekte; eylem planını buna göre düzenlemektedir.
Tesisin firmamızdan Enerji Yöneticisi Hizmeti alması durumunda Çevreye Duyarlı Konaklama Tesisi çalışmalarını da hizmetimize dâhil ediyor, eylem planının uygulanmasını sağlıyor ve periyodik olarak gerekli ölçüm/analizleri yapıyoruz.