Ahşap İnşaat Sektörünü Nasıl Karbonsuzlaştırabilir?

Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Sürdürülebilirlik ve ESG (çevresel, sosyal ve yönetişim) kaygılarının yaygınlaştığı bir dönemde, tüm küresel CO₂ emisyonlarının %38'ini oluşturan ve küresel kaynakların %30'unu tüketen bir sektöre odaklanmak çok önemlidir: inşaat sektörü. 2022 yılında COP27'de Birleşmiş Milletler, sera gazı üretimini 2030 yılına kadar %50'ye kadar azaltmak üzere tasarlanmış eylemleri içeren bir program olan Temiz İnşaat Hızlandırıcısını duyurdu. ARUP ve Dünya Sürdürülebilir Kalkınma İş Konseyi tarafından hazırlanan bir rapor, bina emisyonlarının yarısının, sadece şantiyelerde ve binaların kendisinde değil, malzemelerin üretimi ve nakliyesinde üretilen somutlaştırılmış karbondan kaynaklandığını öne sürmektedir. İşte tam da bu senaryoda sektör için bir fırsat görüyoruz. İnşaatta karbon salmak yerine karbonu tutan tek yenilenebilir malzeme nedir? Ahşap.

Ahşap deyince akla başka bir soru geliyor: “Bunun için ağaçları kesmemiz gerekiyorsa ahşap nasıl sürdürülebilir olabilir?” Brezilya'da büyük ölçekli bir masif ahşap endüstrisi olan Urbem'in Ticari Direktörü Ana Belizário, bu makale boyunca özellikle tüketim için ağaç dikmenin sadece sürdürülebilir bir alternatif değil, aynı zamanda iklim kriziyle mücadelede mükemmel bir uygulama olduğunu ve inşaat sektörünü nasıl yeniden canlandırabileceğini açıklıyor.

Silvikültürün Ortaya Çıkışı, Dikili Ormanların Uygulanması

Silvikültür olarak da bilinen ormancılık endüstrisinin faaliyeti, genellikle belirli bir ticari kullanıma yönelik olarak ormanların düzenli olarak dikilmesidir. Almanya'da 18. yüzyılın sonlarında ortaya çıkmış ve o zamandan beri çeşitli yaşlarda, türlerde ve kullanımlarda ormanlar üreterek küresel ölçekte gelişmiştir.

Brezilya'da bu faaliyet 1960'ların sonlarında, Brezilya sanayisinin gelişmesi yakıt kaynağı olarak kullanılan büyük miktarda odun talep etmeye başladığında yapılandırılmış bir şekilde başlamıştır. Bu dönemde ormancılık endüstrisinin devreye girmesi, yerli Amazon odununu çıkarmaya alternatif olarak bol, mevcut ve kontrollü ham madde üretmeye yönelik bir stratejiydi.

Silvikültürün Benimsenmesinin Amaçları ve Nedenleri

Ham maddelere erişim için bir strateji olarak nihai hedefi, genellikle daha eski ve daha karmaşık olan orijinal biyomların korunması, yani yenilenemeyen ham maddelerin yenilenebilir ham maddelerle değiştirilmesidir. Örneğin, binalar inşa etmek için ormanlar diktiğimizde, değiştirilemeyen veya yeniden üretilemeyen taş ve kumun çevreden uzaklaştırılmasını önleriz.

İnşaat için yapısal ahşap (veya masif ahşap) üretiminde en yaygın kullanılan türler, iyi yapısal mukavemete, düşük yoğunluğa ve hızlı büyümeye sahip olan kozalaklı ağaçlardır. Özellikle kesme, kurutma, yapıştırma, bitirme ve konektör montajı gibi yapısal elemanların üretim aşamalarında iyi çalışır.

Silvikültür ve Çevre

Dikilen ormanlar için en önemli ekolojik denge stratejilerinden biri birleştirilmiş yönetimdir; yani, ormancılık dikim alanlarında, ilgili orijinal biyomun korunması veya restorasyonu Brezilya mevzuatı tarafından zorunlu kılınmıştır. Çam ormanları söz konusu olduğunda, ilgili biyom her zaman Atlantik Ormanı olacaktır.

Brezilya biyomlarının karmaşık ağını hatırlayacak olursak, ülkenin güney ve güneydoğu bölgelerindeki çam ormancılığı, çağdaş uygarlığın çeşitli taleplerini karşılamak için yeterli odun sağladığından, uygulamada Amazon ormansızlaşmasına karşı bir koruma stratejisi olarak işlev görmektedir.

Silvikültür aynı zamanda cevherlerin, kayaların ve kumun -her zaman kullanılabilir olması için stratejik olarak tüketilmesi gereken yenilenemeyen kaynakların- çıkarılmasını da önler. Nüfusun katlanarak artması ve buna bağlı olarak önümüzdeki on yıllarda bu artışı karşılamak için ihtiyaç duyacağımız şehirler, uzun vadede sürdürülebilecek alternatif çözümler üzerinde düşünmemizi gerektirmektedir.

Ayrıca, ağaçlar büyüdükçe fotosentezde kullanılan karbondioksit atmosferden uzaklaştırılır ve ahşabın içinde depolanır. Çimento veya çelik üretirken, üretim sürecinde atmosfere yüksek miktarda karbon salan fosil yakıtları yakmamız gerekir. Dolayısıyla silvikültür, inşaat sektöründen kaynaklanan karbon emisyonlarının azaltılması için önemli bir sektörel strateji olarak görülebilir.

Sektör için tüm bu faydaların yanı sıra ormancılık endüstrisi, Brezilya'da toprakların büyük bir bölümünü temsil eden bozulmuş alanları (çevre koruma stratejileri olmaksızın ekonomik kullanım sonrasında tükenmiş olan) restore etme gücüne de sahiptir.

Dikilen bir orman toprağın yenilenmesine, yer altı sularının yenilenmesine ve havadaki nemin artmasına yardımcı olur. Atlantik Ormanları'nın yenilenmesi için belirlenen alanlarla ilişkilendirildiği takdirde, dikilen ormanlar ekonomik açıdan etkili ve sürdürülebilir uzun vadeli faaliyetler yoluyla çevresel bozulmanın tersine çevrilmesine yardımcı olabilir.

Dikili Ormanlar ve Masif Ahşap

Yukarıda belirtilen tüm nedenlerden dolayı, bina inşa etmek için ağaç dikmek, günümüzde inşaat sektörünün karbondan arındırılması konusunda en etkili stratejilerden biridir. Daha önce de belirtildiği gibi, masif ahşap, diğer yapı malzemelerinin aksine, inşaat başlamadan önce bile karbon depolamaya başlar, bu da karbon-negatif olarak başlamasını sağlar ve inşaatın geri kalanı sonunda sürdürülebilir bir sonuca katkıda bulunur.

Bu durum, inşaat sektörünün hâlihazırda çevreyi en fazla kirleten sektör olmasına rağmen, hala keşfedilmesi gereken yol ve yöntemler olduğunu ve bu sektörün gezegen için giderek daha sürdürülebilir ve çevresel açıdan daha faydalı hale gelebileceğini kanıtlamaktadır.