Asya İnşaatının Geleceği: Bambu

Nüshet Çamuşoğlu / editor@ekoyapidergisi.org

Filipinliler, kadın ve erkeğin ilk önce bir bambu sapının düğümlerinden çıktığına inanırlar. Çinliler, bambuyu kültürlerinin bir sembolü olarak görür ve "bambu olmadan yaşanacak yer yoktur" der. Bu bitki Japonya'da refahın ve Hindistan'da dostluğun da sembolü haline geldi. Efsaneler ve hikayelerin yanı sıra modern öncesi Asya'da güçlü bambu yapılar gelişti. Yerleşik formlar, Doğu topraklarının değişen manzaralarında çeşitlilik gösteriyordu ve hepsinin ortak bir yanı vardı, "doğal ekosisteme saygı".

21. yüzyıl Asya'sında, sentetik yapılardan daha nadir olsa da bambu yapılar yaygındı. Bitki, Endonezya'nın sıcak tropik bölgelerinden Tibet'in soğuk dağlarına kadar çeşitli biyotoplarda yetişir. Asya genelinde bambu gücü, esnekliği ve  bulunabilirliği sayesinde kendini geçerli bir yapı malzemesi olarak kabul ettiriyor. Şu anda ise şehirleşmenin acil zorluklarını karşılamak için çimento ve çelik gibi insan yapımı malzemelerle rekabet ediyor.

Bambu farkındalık eksikliği, malzeme sınırlamaları ve ekonomik faktörler nedeniyle geleceğin malzemeleri listesinde geride kalıyor. Doğal olarak yetiştirilen bitki endüstriyel malzemelerin aksine çok çeşitli şekil ve boyutlarda gelişiyor. İnşaat standartlarında kullanılmasını zorlaştırıyor. Kısıtlayıcı yapı kuralları ve malzemelerin sınıflandırılamaması da bambunun benimsenmesini engelliyor. Bina teknolojisi özellikle çelik, beton veya cam ile birlikte kullanıldığında beceri gerektiriyor.

Bambu sürdürülebilirlik kavramlarını ve yerel malzemeleri vurgulayan uluslararası mimari tartışmalarda değerini kanıtladı. En güçlü yönleriyle karbon tutma, hava kirliliğini azaltması ve kirlenmiş toprağı iyileştirebilmesidir. Eski Asya bambu yerleşimleri her zaman yerel ekosistemle uyum içinde inşa edildi ve bu da dengeli bir yapı inşa edilmesine neden oldu. Modern bambu yapılar genellikle daha estetik motifler için kullanılıyor ve ek bir avantaj olarak çevre dostudur.

Kentleşme birçok Asya ülkesine benzer zorluklar yaşatıyor. Şehirler hızla büyüyor ve 2030 yılına kadar ülke nüfusunun %55 daha genişleyecektir. Çin, Hindistan, Bangladeş ve Endonezya gibi kalabalık ülkeler katlanarak konut ve altyapı geliştirme sorumluluğuyla karşı karşıya kalıyor. Dünyanın her yerinde olduğu gibi çevreye verilen zarar, artan kentsel yayılmanın en görünür yan etkisi haline geliyor.

Doğal özellikleri ve bağlamsal uygunluğu sayesinde bambu kentleşmeden kaynaklanan sorunların çözülmesine yardımcı olabilir. Hızlı büyüme kabiliyeti ve sürekli yeni yaprak yüzey üretimi, bambuyu genişleyen Asya şehirleri için sürdürülebilir malzeme seçimi haline getiriyor. Bitki 3 ila 5 yıl içinde hasat edilebilirken geleneksel kereste kaynakları 10 kat daha uzun sürüyor. Nepal ve Bangladeş'te bambu yapılar hızla inşa ediliyor ve ayrıca afet yardım barınakları olarak da kullanılıyor. 

Asya mimarisi genellikle uygun fiyatlı malzemeler gerektiriyor. Yerel olarak temin edilebilen, güçlü ve çok yönlü olan bambu  bölge için pratik ve ucuz bir yapı malzemesidir. Bambu ahşaba  göre düşük maliyetli bir alternatif olarak hizmet ediyor. Daha iyi olmasa da benzer yapısal özellikler sunuyor. Bambu gelişmekte olan bölgelerde veya  Asya'daki ekonomik açıdan zayıf mahallelerde düşük maliyetli konutlar için yaygın olarak kullanılıyor.

Asya şehirleri kirlilik, sıcak hava dalgaları, iklim değişikliği ve doğal afetler gibi çevresel sorunlardan en büyük risklerle karşı karşıya kalıyor. Bambu doğal olarak büyüyen bir yapı malzemesi olarak gezegen için elverişlidir. Bambu ne kadar çok hasat edilirse  o kadar hızlı büyür, vahşi yaşam için yaşam alanı sağlar, su havzalarını onarır. Bambu, atmosferik karbonu katı formda yakalayabilir ve depolayabilir. Bambu bahçeleri ayrıca bozulmuş arazi ve toprağın yenilenmesine yardımcı olur.

Gelişmiş şehirlerin ortak bir klişesi olan gökdelenler söz konusu olduğunda yerel bilgilerde eksiklikler var. Gökdelenler özellikle Mumbai, Manila, Tokyo ve Pekin gibi yoğun nüfuslu şehirlerde kentsel yayılmayı azaltmak için pratik bir yol sunuyor. Bambu gökdelenler çelik, beton veya ahşap ile birlikte kullanılarak elde edilebilir.

Yapısal derzler bir binanın bağlanmasında son derece önemlidir ve genellikle çelikle takviye ediliyor. Üçgenleme yapıyı optimize etmek için bambu saplarını üçgenler halinde kullanılabilir. Hafif 3D baskılı bambu yapılarla yapılan deneyler, bu malzemenin daha geniş kullanımı için fırsatlar sunuyor. Bambu-beton ve bambu-ahşabın bir karışımı  binaya geleneksel, çevre dostu bir dokunuş getiriyor. Ayrıca daha fazla yapısal güç ve fayda sağlıyor.

Bambunun Asya'da bir yapı malzemesi olarak daha büyük rolü geleneksel mimari kimliği geri kazanmasıdır. Çok eski zamanlardan beri bambu Asya kültürünün kalbinde anlamlı bir yer işgal eder. Asya şehirleri “gelişmiş” milletler gibi görünmek için soğuk ortamlara daha uygun cam-çelik yapılar yaparak Batı dünyasına benzedi. Bambu, yerli "sömürgeleştirilmemiş" uygulamalar kavramına dayanarak uzun zamandır "fakir halkın bitkisi" olarak anıldı.

Bambu mimarisinin rönesansı Asya'da devam ediyor. Asyalı mimarların "gelişmiş"in anlamını yeniden yorumlamasının zamanı geldi. Bambunun dünyaya önemli katkıda bulunan statüsü savunmalıdır. Bambu üretimindeki ileri teknolojik gelişmeler ve deneylerle, bambu büyüyen Asya şehirlerinde yer alıyor. Bu malzeme Asyalılara köklerini ve doğayla derin bağlarını hatırlatarak sürdürülebilir bir şekilde geliştirilmiş insan yaşam alanlarının geleceğinin önünü açıyor.