Teknik Meseleler: Fırınlama
‘‘Teknik konular üzerine olan yazı dizimizin önceki bölümünde, nem ve ahşap arasındaki karmaşık ilişkiyi ve ahşabın ticari uygulamalarda kullanılabilmesi için kabul edilebilir bir nem içeriği seviyesine kadar kurutulması gerektiğini ele almıştık. Şimdi ise, bu yazıda ahşabın kurutulma sürecine odaklanacak ve doğru şekilde kurutulmadığı takdirde ortaya çıkabilecek bazı sorunlara değineceğiz.’’
Teknik konular üzerine olan yazı dizimizin önceki bölümünde, nem ve ahşap arasındaki karmaşık ilişkiyi ve ahşabın ticari uygulamalarda kullanılabilmesi için kabul edilebilir bir nem içeriği seviyesine kadar kurutulması gerektiğini ele almıştık. Şimdi ise, bu yazıda ahşabın kurutulma sürecine odaklanacak ve doğru şekilde kurutulmadığı takdirde ortaya çıkabilecek bazı sorunlara değineceğiz. Ahşabın kurutulması için en basit yöntemlerden biri, günümüzde dahi Hindistan’da yaygın bir şekilde kullanılan hava ile kurutma yöntemidir. Adından da anlaşılacağı üzere, bu yöntem ahşaptaki nemin doğal atmosferik koşullar altında kurumasına dayanmaktadır. Yakın zamandaki modern buharlı fırın teknolojisinin gelişimine kadar, mevcut tek yöntem buydu ve birçok uygulama için tatmin edici sonuçlar veriyordu. Hava ile kurutma yöntemi, kesilmiş ahşap levhalarını, havanın levhaların tüm yüzeyleri üzerinde serbestçe dolaşabilmesi için her katman arasına yatay olarak yerleştirilmiş çubuklarla bir paket halinde istiflemeyi içerir. Bu yöntem, ahşabı kurutmanın ucuz ve basit bir yoludur. Ancak, hava ile kurutmanın bazı dezavantajları bulunmaktadır. Bu yöntem kesin bir süreç olmayıp, yalnızca doğal atmosferik koşullara dayanmaktadır.
Örneğin, uzun ve sıcak bir dönemde Hindistan’ın güneşi ahşabın hızla kurumasına neden olabilirken, uzun süreli yağışlı havalarda kurutma süreci gecikebilir. Bu da ahşabın son kalitesini etkileyebilir. Ayrıca, sıcak bir ülke olan Hindistan’da ve özellikle kalın stok malzemelerde bile ahşabın açık havada kurutulması oldukça uzun zaman alır. Genel bir kural olarak, meşe gibi ahşapların havada kuruması, her bir inç kalınlık için bir yıl gerektirir. Öyleyse, üç inç kalınlığındaki bir meşe levhayı doğru şekilde kurutmak yaklaşık üç yıl sürebilir. Son zamanlarda karşılaşılan bir diğer mevzu ise binalarda klima kullanımının artmasıdır; bu da ahşabın doğal olarak hava ile kurutulduğu sırada elde edilen nem içeriği seviyesinden daha düşük bir seviyeye kadar kurumasına neden olabilir. Bu husustan bir önceki makalemizde bahsetmiştik; ahşap her zaman bulunduğu ortamda Denge Nem İçeriği’ni (EMC) elde etmeye çalışır. Günümüzdeki modern fırın kurutma yöntemi, ahşabın, modern iç mekân bina koşullarına uyum sağlayacak kadar düşük bir nem içeriği seviyesine, büzülme veya bozulma gibi herhangi bir soruna yol açmadan, kurutabilme avantajına sahiptir.
BUGÜNÜN MODERN FIRINLARI GENELLİKLE BÜYÜK HACİMLİ ODALARDIR VE EKONOMİK BİR ŞEKİLDE BÜYÜK MİKTARDA AHŞABIN KURUTULMASINI SAĞLAYABİLİRLER. BASİT BİR İFADEYLE, SICAK VE NEMLİ BİR ATMOSFER OLUŞTURAN YAPILARDIR.
“Fırında kurutulmuş” terimi, fırından çıkan ahşabın tamamen ‘kuru’ olduğu izlenimine neden olabilir, bu izlenim tecrübesiz kişiler için yanıltıcı olabilir. Bu bir ölçüde doğru olmakla birlikte, ahşap asla tamamen kuru değildir ve amaçlanan uygulama için doğru nem içeriğinde olmalıdır. Amerikan sert ağaçları, iç mekân kullanımı için ideal olan yaklaşık %7 ila 9 nem içeriğine kadar fırınlanarak kurutulma eğilimindedir. Avrupa sert ağaçları ise biraz daha az kurutulmuş olup, yaklaşık %10 ila 12 nem içeriğine sahiptir. Bugünün modern fırınları genellikle büyük hacimli odalardır ve ekonomik bir şekilde büyük miktarda ahşabın kurutulmasını sağlayabilirler. Basit bir ifadeyle, sıcak ve nemli bir atmosfer oluşturan yapılardır. Fırın kurutma döngüsü veya ‘programı’, ahşabın odada yerleştirilmesiyle başlar ve Amerikan sert ağaçları söz konusu olduğunda, ahşap türüne ve kalınlığına bağlı olarak havada kurutulmuş olabilir. Ardından, fırın yavaş yavaş ısıtılırken yüksek nem seviyeleri sağlayarak buhar oluşturur. Bunun nedeni, levhaların dış yüzeyindeki hücrelerin hızla nemlerini kaybetmesini önlemek ve potansiyel olarak ahşapta geri dönüşü olmayan hasara yol açabilecek şekilde hızlı bir kuruma olmamasını sağlamaktır.
Süreç ilerledikçe, sıcaklık kademeli olarak artırılırken nem seviyesi düşürülür; bu, levhaların iç kısmındaki nemi yüzeye doğru çıkarmayı ve ardından buharlaşmayı teşvik eder. Fırın üreticileri ve operatörleri uzun yıllara dayanan deneyimlerine dayanarak, farklı ahşap türleri için özelleştirilmiş fırın programları geliştirmişlerdir, çünkü her bir tür aynı hızda kurumamaktadır. Örneğin, Amerikan lale ağacı gibi düşük yoğunluklu sert ağaçlar, Amerikan kırmızı veya beyaz meşe gibi daha yoğun türlerden daha hızlı kurur. Fırında kurutma işlemi bile olsa, her bir levhayı tam olarak aynı nem içeriğine getirmek ve böylece tek bir değer belirtmek mümkün değildir; bu nedenle nem içeriği genellikle merkezi bir değerin +/- %2’si aralığında ifade edilir. Amerikan sert ağaçları için, bu değer %8 +/- %2’dir. Kurutma işlemi, ithal edilen ahşabın nihai maliyetine önemli bir katkı sağlayan bir unsurdur ve bu nedenle ahşabın doğru ve aynı zamanda verimli bir şekilde kurutulması ince bir sanatı gerektirir. Genellikle, Amerikan sert ağaçları kurutulmuş olarak ihraç edilir, çünkü kurutulmamış ahşabın taşınması daha fazla nem ve daha az ahşap taşıması anlamına gelir ve ahşap hedef noktaya ulaştığında çeşitli istenmeyen sorunlara yol açabilir. Fırın kurutma işlemi aynı zamanda ahşapta bulunan zararlı organizmaların yok edilmesini sağlamak için bir yöntemdir ve fırında kurutulmuş Amerikan sert ağaç ahşabı sipariş etmek, kullanıma hazır bir şekilde gelen ahşabın ek işlemlere ihtiyaç duymadan kullanılabilmesini sağlayan bir seçenektir. Amerikan sertağaçları hakkında daha fazla bilgi edinmek ve en son yayınlar ile sektörel bilgileri indirmek için lütfen www.americanhardwood.org adresini ziyaret ediniz.