Asya'da Sürdürülebilir Şehirleşme Mümkün Mü?
Nüshet Çamuşoğlu / nushet@ekoyapidergisi.org
Güney Asya, her yıl milyonlarca insanın metropollere göç etmesiyle büyük bir kentleşme dalgası yaşıyor. Bu hızlı büyüme ekonomik fırsatlar sunarken, aynı zamanda ekolojik tahribatı da beraberinde getiriyor. Hindistan, Pakistan, Bangladeş, Sri Lanka, Butan, Maldivler ve Nepal gibi ülkeleri kapsayan bu bölge, kentleşmeyi çevresel sürdürülebilirlikle dengelemek zorunda. Ancak bu dengeyi kurabilmek için ekonomik, sosyal ve politik dinamikleri sistematik olarak ele almak gerekiyor.
Kentsel Yayılmanın Etkileri
Kentlere göç, Güney Asya’da ekonomik kalkınmanın ana gücü olarak görülüyor. Sanayileşme hızlanıyor, yaşam standartları yükseliyor ve uluslararası yatırımlar artıyor. Ancak bu sürecin bir yan etkisi olarak şehirlerde inşaat faaliyetleri hız kazanıyor ve kontrolsüz kentsel yayılma ciddi sorunlara yol açıyor.
Birçok Güney Asya şehri, hızla artan nüfusa paralel olarak konut ve altyapı ihtiyacına cevap vermekte zorlanıyor. Bu durum, düşük yoğunluklu yapılaşma, trafik sıkışıklığı, doğal ekosistemlerin yok olması ve plansız kentleşme gibi sorunları beraberinde getiriyor. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, kentsel yayılmayı etkili bir şekilde yönetmek büyük bir zorluk olarak karşımıza çıkıyor.
Örneğin, Pakistan’da kentsel gelişim politikalarının eksikliği nedeniyle büyük şehirlerin sınırları net bir şekilde belirlenmemiş durumda. Bu durum, kontrolsüz kentleşmeye ve verimli tarım arazilerinin betonlaşmasına neden oluyor.
Kıyı Şehirleri ve Çevresel Riskler
Mumbai gibi kıyı metropollerinde arazi ıslah projeleri, şehir sınırlarını genişletirken ekosistemleri tahrip ediyor. Sulak alanlar ve mangrov ormanları, kentleşme uğruna yok edilirken, biyolojik çeşitlilik zarar görüyor ve şehirler deniz seviyesinin yükselmesine karşı daha savunmasız hale geliyor.
Mumbai Sahil Yolu projesi, özellikle yerel halk ve çevreciler tarafından yoğun eleştirilere maruz kalıyor. Bu tür projeler, doğal drenaj sistemlerini bozarak sel riskini artırıyor ve geleneksel balıkçılık yapan toplulukları yerinden ediyor.
Butan gibi daha az nüfuslu ülkelerde bile, kentleşme nedeniyle ormanlar ve tarım alanları giderek azalıyor. Ülkede üretime uygun arazi miktarı sınırlı olduğundan, bu durum sanitasyon, atık yönetimi ve temiz suya erişim gibi temel sorunları da beraberinde getiriyor.
Güney Asya’da Sürdürülebilir Şehirleşme Mümkün Mü?
Güney Asya şehirleri, hızla büyüyen nüfuslarını barındırırken sürdürülebilirlik ve eşitlik arasında bir denge kurmak zorunda. Bangladeş’in başkenti Dakka’da, lüks konut projeleri ve özel "yeşil alanlar" yalnızca varlıklı kesime hitap ederken, düşük gelirli halk temiz hava ve suya erişmekte bile zorlanıyor.
Ünlü Bangladeşli mimar Muzharul Islam, Dakka’daki gelişimi “kaotik, verimsiz ve estetikten uzak” olarak tanımlıyor. Şehirdeki kentsel dönüşüm, büyük ölçüde elit kesimi hedef alırken, geniş halk kitlelerinin ihtiyaçları göz ardı ediliyor. Oysa sürdürülebilir kalkınmanın temel ilkesi, kapsayıcı ve adil olmasıdır.
Bengaluru, Dakka ve Kolombo gibi şehirler hızla büyümeye devam ederken, artık yalnızca kâr odaklı büyüme modellerinden vazgeçmenin zamanı geldi. Güney Asya, sürdürülebilir kalkınmayı tüm toplumsal kesimlere eşit şekilde yaymayı başarırsa, dünyaya örnek olabilecek bir kentleşme modeli sunabilir.